Έχετε παρατηρήσει έξαρση των συμπτωμάτων αλλεργίας αναπνευστικού μία εποχή του χρόνου ή τα συμπτώματα σας επιδεινώνονται ιδιαίτερα σε εξωτερικούς χώρους; Στην περίπτωση αυτή πιθανότατα έχετε αλλεργία στη γύρη και ένα ή περισσότερα είδη γύρεων (γυρεοκόκκων) ευθύνονται για τα συμπτώματά σας. 

Στους ασθενείς με αλλεργία αναπνευστικού, δηλαδή αλλεργική επιπεφυκίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα ή/και βρογχικό άσθμα οι γύρεις είναι από τα συχνότερα υπεύθυνα αλλεργιογόνα. Η αποφυγή γύρεων για τους ασθενείς αυτούς είναι σημαντική στην προσπάθεια περιορισμού των συμπτωμάτων τους.

Το σκεπτικό της αποφυγής των υπεύθυνων αλλεργιογόνων της αλλεργίας αναπνευστικού είναι απλό: αποφεύγοντας πλήρως την έκθεση στο αντίστοιχο αλλεργιογόνο, σταματά η αλλεργική φλεγμονή και μαζί τα συμπτώματα του ασθενούς. Εντούτοις, στην πράξη είναι αρκετές φορές ιδιαίτερα δύσκολο να επιτευχθεί μία πλήρης αποφυγή.

“Αρκούν ελάχιστοι γυρεόκοκκοι για να προκαλέσουν συμπτώματα σε ένα αλλεργικό ασθενή”

Περισσότερο εφικτός είναι ο περιορισμός της έκθεσης, ώστε να ελαττώνονται τα συμπτώματα και μπορούν να ελεγχθούν ευκολότερα με την αγωγή. Φυσικά, η πρακτική αποφυγής των αλλεργιογόνων δεν ισχύει μόνο για τις γύρεις. Αντίστοιχες οδηγίες αποφυγής μπορείτε να βρείτε και για άλλα αεροαλλεργιογόνα, όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης ή τα αλλεργιογόνα κατοικιδίων. 

Ποια φυτά προκαλούν αλλεργία στη γύρη;

Ο φυσιολογικός ρόλος των γυρεοκόκκων είναι η γονιμοποίηση των φυτών. Αυτός επιτυγχάνεται είτε με τη μεταφορά τους μέσω του αέρα (ανεμόφιλα φυτά), είτε μέσω εντόμων, όπως οι μέλισσες (εντόμοφιλα φυτά). Τα εντομόφιλα φυτά έχουν συνήθως ζωηρά χρώματα λουλουδιών για να προσελκύουν τις μέλισσες. Σπάνια ευθύνονται για αλλεργίες, μιας και οι γύρεις τους δεν αιωρούνται στον αέρα. 

“Οι γύρεις των φυτών με όμορφα λουλούδια, σπάνια προκαλούν αλλεργία”

Αντιθέτως, οι γύρεις των ανεμόφιλων φυτών είναι αυτές που -κατά κανόνα- προκαλούν αλλεργία. Τα ανεμόφιλα φυτά προκαλούν αλλεργία, βρίσκονται σε σχετική αφθονία στο περιβάλλον και απελευθερώνουν γύρεις σε μεγάλες ποσότητες. Οι γύρεις τους είναι συνήθως μικρές σε μέγεθος, αιωρούνται περισσότερο και έτσι μπορούν να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις.

“Δεν χρειάζεται να υπάρχει το υπεύθυνο φυτό στην αυλή σας, προκειμένου να έχετε συμπτώματα. Οι γύρεις του μεταφέρονται με τον αέρα αρκετά χιλιόμετρα μακριά”

Κάθε φυτό, έχει και την αντίστοιχη περίοδο γυρεοφορίας του, η οποία συμπίπτει και με την περίοδο εμφάνισης των συμπτωμάτων στους αλλεργικούς ασθενείς. Για τα περισσότερα φυτά στη χώρα μας, αλλά όχι για όλα, η περίοδος αυτή είναι την άνοιξη. 

“Η γύρη δεν προκαλεί αλλεργίες μόνο την άνοιξη”

Έτσι, οι ασθενείς με αλλεργία στη γύρη των κυπαρισσοειδών θα εκδηλώσουν συμπτώματα τέλη Ιανουαρίου και Φεβρουάριο, ενώ στα αγρωστώδη από το Μάρτιο μέχρι και τον Αύγουστο. Σε άλλα φυτά, όπως το περδικάκι, η γυρεοφορία διαρκεί σχεδόν όλο το χρόνο, οπότε και τα συμπτώματα εμφανίζονται ολοετώς.

Γύρη πεύκου και αλλεργία

Αποτελεί κοινή αντίληψη πως οι γύρεις του πεύκου ευθύνονται τόσο για δερματικά εξανθήματα αλλεργίας την περίοδο της άνοιξης, όσο και συμπτώματα από το αναπνευστικό. Κάτι τέτοιο -κατά κανόνα- είναι αναληθές. 

Μπορείτε να διαβάσετε τι συμβαίνει στην πραγματικότητα με τα εξανθήματα που αποδίδονται στο πεύκο στο άρθρο μας για την ανοσολογικού τύπου εξ επαφής δερματίτιδα. Αναφορικά με την αλλεργία αναπνευστικού στο πεύκο, αυτή υπάρχει, αλλά είναι σχετικά σπάνια. 

“Η αλλεργία στο πεύκο δεν προκαλεί εξανθήματα”

Ο κύριος λόγος για την άδικη στοχοποίηση του πεύκου, ως αίτιο αλλεργίας, είναι πως οι γύρεις του είναι συχνά ορατές στην ίδια περίοδο με άλλα σημαντικά αλλεργιογόνα.

“Δεν χρειάζεται να βλέπουμε τις γύρεις, για να μας προκαλέσουν προβλήματα. Συνήθως συμβαίνει το αντίθετο”

Οι -λίγοι- ασθενείς που έχουν πραγματικά αλλεργία σε γύρη πεύκου, μπορεί να εκδηλώσουν αλλεργική επιπεφυκίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα και αλλεργικό βρογχικό άσθμα. 

Μπορώ να φάω γύρη μελισσών εάν έχω αλλεργία;

Πολλοί άνθρωποι καταναλώνουν νωπή γύρη λουλουδιών (γύρη μελισσών) για τη διατροφική τη αξία ή άλλες θεραπευτικές ιδιότητες (Εικόνα 1). Η γύρη θεωρείται πως έχει διάφορα οφέλη για τον άνθρωπο, λόγω των φλαβονοειδών και άλλων φυτικών μεταβολιτών που περιέχει.

“Η γύρη μελισσών μπορεί να έχει σημαντικές παρενέργειες στον αλλεργικό ασθενή” 

Αναμενόμενα, όταν κάποιος καταναλώνει γύρεις από το στόμα, εκτίθεται σε αυτές σε μεγάλη ποσότητα. Μεταξύ των γύρεων παγιδεύονται και μπορεί να βρίσκονται γύρεις στις οποίες ο ασθενής έχει αλλεργία. Στις περιπτώσεις αυτές μία αλλεργική αντίδραση είναι πιθανή. 

“Η κατανάλωση γύρης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να αποφεύγεται”

Αλλεργία στη γύρη μπορεί να εμφανιστεί και με τη βρώση αυτής. Τέτοιες αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να είναι:

• εμφάνιση επιδείνωση συμπτωμάτων από το αναπνευστικό. Οι αλλεργικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν έντονα συμπτώματα ρινίτιδας (μπούκωμα, ρινική καταρροή, φταρνίσματα και φαγούρα στη μύτη) ή/και άσθματος (δύσπνοια, βήχας, σφύριγμα στην αναπνοή και βάρος στο στήθος). 
• συστηματική αναφυλαξία (αλλεργικό σοκ). Σε ενήλικες όσο και παιδιά έχουν εμφανιστεί συμπτώματα αναφυλαξίας μετά από βρώση γύρεων. Η αναφυλαξία μπορεί να εμφανιστεί με διάφορες εκδηλώσεις και είναι μία κατάσταση δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή. Εάν έχετε την κατάλληλη αγωγή και οδηγίες από τον ιατρό σας χρησιμοποιήστε την και αναζητήστε το συντομότερο ιατρική φροντίδα.

“Εάν εμφανίσετε συμπτώματα άμεσα αφού έχετε φάει γύρεις μεταβείτε στο πλησιέστερο νοσοκομείο”

Πως θα αποφύγω την έκθεση σε γύρεις;

Για να έχει νόημα οποιαδήποτε προσπάθεια αποφυγής, είναι σημαντικό να γνωρίζετε σε ποιο αλλεργιογόνο έχετε αλλεργία και την περίοδο γυρεοφορίας του. Ο Αλλεργιολόγος σας θα σας υποβάλλει σε δερματικές δοκιμασίες σε αεροαλλεργιογόνα (αλλεργικά τεστ) και εξετάσεις αίματος. 

Εν συνεχεία, θα σας ενημερώσει για τα φυτά, στη γύρη των οποίων έχετε αλλεργία, όπως και τις αντίστοιχες περιόδους ανθοφορίας. Η γνώση της εποχής γυρεοφορίας είναι σημαντική. Για παράδειγμα, ένας ασθενής με αλλεργία από γύρη ελιάς χρειάζεται να λαμβάνει μέτρα κυρίως τον Μάιο, όταν και οι γυρεόκοκκοι ελιάς βρίσκονται στον αέρα.

“Δεν χρειάζεται να αποφεύγετε τις γύρεις, εκτός των εποχών γυρεοφορίας”

Για να περιορίσετε την έκθεση σε γύρεις, μπορείτε να:

• κρατήστε τα παράθυρα κλειστά στην περίοδο της γυρεοφορίας 
• στο σπίτι, χρησιμοποιήστε κλιματιστικό με φίλτρα εγκεκριμένα για περιορισμό αλλεργιογόνων (HEPA)
• αποφύγετε τις άσκοπες μετακινήσεις, ιδιαίτερα στη φύση, όπως και τις εξωτερικές δραστηριότητες όταν τα επίπεδα αλλεργιογόνων είναι υψηλά
• μετά από κάθε εξωτερική δραστηριότητα, πλύνετε τα ρούχα σας, κάνετε μπάνιο και λουστείτε
• αυστηρά αποφύγετε δραστηριότητες όπως το κούρεμα του γκαζόν (ειδικά εάν έχετε αλλεργία σε αυτό), οι οποίες ανασηκώνουν στον αέρα γύρεις και σπόρια μυκήτων
• αποφύγετε να στεγνώνετε τα ρούχα σας έξω και προτιμήστε ένα στεγνωτήριο. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, προτιμήστε το στέγνωμα το μεσημέρι και μην τα αφήνετε μέχρι αργά το απόγευμα.
• περιορίστε τη στενή επαφή με κατοικίδια ζώα, εάν αυτά περνούν αρκετό χρόνο εκτός σπιτιού
• στο δίκυκλο, θα πρέπει να φοράτε συνεχώς το κράτος με κλειστό το προστατευτικό στα μάτια
• στο αυτοκίνητο, τα παράθυρα θα πρέπει να είναι κλειστά και να χρησιμοποιείτε κλιματιστικό. Φροντίστε τα φίλτρα αέρα του αυτοκινήτου να είναι σε καλή κατάσταση.

Η πλήρης αποφυγή της γύρης είναι σχεδόν αδύνατη

Η αποφυγή γύρεων και των άλλων αεροαλλεργιογόνων είναι πρακτική εξαιρετική σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά δύσκολο να επιτευχθεί στην πράξη. Βασικοί λόγοι είναι οι πολλοί περιορισμοί στις καθημερινές δραστηριότητες, λόγω των μέτρων αποφυγής, όπως και η συχνή ευαισθητοποίηση των ασθενών σε περισσότερα από ένα αλλεργιογόνα. 

Είναι, συχνά, περισσότερο δύσκολο για τους ασθενείς με αλλεργία στη γύρη να αποφύγουν τις γύρεις, από το να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα τους. Στις περιπτώσεις αυτές, υπάρχει η δυνατότητα συμπτωματικής αγωγής, όπως και -σε επιλεγμένες περιπτώσεις- της ειδικής ανοσοθεραπείας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν ή να θεραπευτούν τα αλλεργικά νοσήματα του αναπνευστικού.