Τι είναι η επιπεφυκίτιδα;

Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι η αλλεργικής αιτιολογίας φλεγμονή του επιπεφυκότα. Ο επιπεφυκότας είναι μια μικρή ημιδιαφανής μεμβράνη που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων και την εξωτερική πλευρά του βολβού. Παίζει σημαντικό ρόλο στη λίπανση και την προστασία τον οφθαλμών, μέσω της παραγωγής βλέννης και ουσιών της ανοσολογικής άμυνας.

Τα αλλεργιογόνα που ευθύνονται για την αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι τα αεροαλλεργιογόνα, αντίστοιχα με τους ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα. Τα συνηθέστερα είναι τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, γύρεις φυτών, σπόρια μυκήτων και αλλεργιογόνα ζώων (όπως σκύλος ή γάτα).  

“Η αλλεργική, σε αντίθεση με άλλες μορφές επιπεφυκίτιδας, δεν μεταδίδεται από έναν άνθρωπο σε άλλο”

Ποια είναι τα συμπτώματα στην αλλεργική επιπεφυκίτιδα;

Τα συμπτώματα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας μπορεί να ποικίλλουν σε βαρύτητα, όπως επίσης και σε κατανομή εμφάνισης μέσα στο χρόνο. Αναλόγως το υπεύθυνο αλλεργιογόνο, είναι δυνατόν να εμφανίζονται είτε: 

• όλο το χρόνο (ολοετώς), όπως σε περιπτώσεις αλλεργίας σε ακάρεα της οικιακής σκόνης, σε αλλεργιογόνα ζώων, μύκητες ή κάποιες γύρεις
• σε μία εποχή (εποχικά) σε ασθενείς με αλλεργία σε γύρεις αγρωστωδών (γρασιδιών), δέντρων ή ζιζανίων, όπως και σε σπόρια κάποιων μυκήτων
• ολοετώς με έξαρση σε μία εποχή, συνήθως την άνοιξη, όταν συνυπάρχει ταυτόχρονα αλλεργία σε ολοετή και εποχικά αεροαλλεργιογόνα.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα στους ασθενείς με αλλεργία στα μάτια είναι (Εικόνα 1):

• ερυθρότητα (κοκκίνισμα) των επιπεφυκότων
• κνησμός (φαγούρα) και αίσθημα καύσους και στους δύο οφθαλμούς και στους γύρω ιστούς
• δακρύρροια (συχνά δάκρυα)
• συχνά ενόχληση στην έκθεση σε έντονο φως (φωτοφοβία)
• οίδημα (πρήξιμο) των επιπεφυκότων

Η βαρύτητα των συμπτωμάτων μπορεί να κυμανθεί από ήπια, μέχρι και ιδιαίτερα σοβαρή. Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα μπορεί να εμφανίζεται μόνη ή συχνότερα να συνυπάρχει με αλλεργική ρινίτιδα (αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα). 

Τα κόκκινα μάτια δεν είναι πάντα αλλεργία

Η αλλεργία στα μάτια δεν θα πρέπει να συγχέεται με άλλες μορφές επιπεφυκίτιδας. Η λοιμώδης επιπεφυκίτιδα είναι μία ιογενής ή μικροβιακή λοίμωξη των επιπεφυκότων (Εικόνα 2). Συνηθέστερα εμφανίζεται αρχικά στο ένα μάτι, για να μεταφερθεί σταδιακά (μέσα σε 2-3 ημέρες) και στο άλλο. Δεν έχει σχέση με την αλλεργική, και ο ασθενής θα πρέπει να εξεταστεί από Οφθαλμίατρο. 

“Η λοιμώδης επιπεφυκίτιδα είναι αρκετά μεταδοτική, ιδιαίτερα σε άλλα μέλη της οικογένειας”

Εάν ο επιπεφυκότας έρθει σε επαφή με ερεθιστικές ουσίες, όπως καθαριστικά (χλωρίνη), καπνούς ή διάφορα χημικά προκαλούνται, επίσης, συμπτώματα που μπορεί να μοιάζουν με αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Στις περιπτώσεις αυτές, ένα λεπτομερές ιστορικό θα αναδείξει το επεισόδιο όπου προέκυψε η έκθεση στον ερεθιστικό παράγοντα. Επίσης, πέρα από τα διάφορα είδη επιπεφυκίτιδας υπάρχουν και άλλα νοσήματα που μπορεί να εμφανιστούν με ερυθρότητα επιπεφυκότων και αντίστοιχα συμπτώματα.

“Διαταραχές της όρασης ή πόνος στα μάτια δεν οφείλονται στην αλλεργική επιπεφυκίτιδα”

Ποια η θεραπεία της  αλλεργικής επιπεφυκίτιδας;

Στους ασθενείς με αλλεργική επιπεφυκίτιδα, η ιδανική αντιμετώπιση θα ήταν η αποτελεσματική αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου. Προηγείται η διερεύνηση αυτού, με τη διενέργεια δερματικών δοκιμασιών σε αεροαλλεργιογόνα (αλλεργικά τεστ) και ειδικών εξετάσεων στο αίμα. Οι μέθοδοι αποφυγής ενός αλλεργιογόνου εξαρτώνται από το είδος του, εάν δηλαδή πρόκειται για ακάρεα, γύρεις φυτών, μύκητες ή επιθήλια ζώων. Είναι μία απαιτητική προσέγγιση, καθώς ακόμα και ένας μικρός αριθμός αλλεργιογόνων συνήθως αρκεί για να προκαλέσει συμπτώματα. 

“Αποφεύγετε να τρίβετε τα μάτια σας, καθώς οι κινήσεις αυτές θα επιδεινώσουν την επιπεφυκίτιδα”

Σε αρκετές περιπτώσεις, τα συμπτώματα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι ήπια σε βαρύτητα. Οι ασθενείς αυτοί θα ανακουφιστούν με συχνό ξέπλυμα των ματιών με κρύο νερό και επιθέματα (κομπρέσες) κρύου νερού στα μάτια. Παράλληλα, η χρήση ενός κολλυρίου που περιέχει τοπικά λιπαντικά αλλά και τεχνητών δακρύων θα απομακρύνει τα αλλεργιογόνα από τον επιπεφυκότα.

Όταν τα παραπάνω μέτρα δεν επαρκούν, υπάρχουν επιλογές φαρμακοθεραπείας για τους ασθενείς με αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Τέτοιες, είναι τα:

• ρινικά σπρέι κορτικοστεροειδών, εάν συνυπάρχει αλλεργική ρινίτιδα
• αντιισταμινικά χάπια 
• οφθαλμικές σταγόνες (κολλύρια) που περιέχουν αντιισταμινικά ή αντιισταμινικά /σταθεροποιητές μαστοκυττάρων (με πληρέστερη δράση στα συμπτώματα)
• κολλύρια με κορτικοστεροειδές (η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται για σύντομα μόνο χρονικά διαστήματα, για την αποφυγή ανεπιθύμητων αντιδράσεων)

Τέλος, η ειδική ανοσοθεραπεία είναι η προσέγγιση που στοχεύει όχι μόνο στον έλεγχο των συμπτωμάτων, αλλά στην προοδευτική ανάπτυξη ανοχής. Πρακτικά, η ανοχή εξασφαλίζει πως ο ασθενής δεν θα εμφανίζει συμπτώματα όταν εκτεθεί στο αλλεργιογόνο. Η ανοσοθεραπεία έχει θέση σε επιλεγμένους ασθενείς, αναλόγως και των ευαισθητοποιήσεων τους, και αποτελεί πρακτικά τη μοναδική μέχρι τώρα διαθέσιμη θεραπευτική προσέγγιση για την αλλεργία του αναπνευστικού.