Ποιά είναι τα αλλεργικά τεστ;

Οι δερματικές δοκιμασίες διά νυγμού (αλλεργικά τεστ) είναι ένα σημαντικό εργαλείο στη διάγνωση πολλών αλλεργικών νοσημάτων. Αν και συνηθίζεται να αναφέρονται ως αλλεργικά τεστ, δεν είναι τα μοναδικά, καθώς υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες δερματικών δοκιμασιών. Τέτοιες είναι οι:

• ενδοδερμικές δοκιμασίες (intradermal tests)
• δοκιμασίες επικόλλησης (patch tests) 
• δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού (skin prick tests). 

“Δεν υπάρχει ένα μόνο αλλεργικό τεστ. Αναλόγως την αλλεργία υπό διερεύνηση, μπορεί να χρησιμοποιηθούν μία η περισσότερες κατηγορίες”

Οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού (skin prick tests) είναι μία απλή στη διενέργεια (αλλά συχνά απαιτητική στην αξιολόγηση), ασφαλής και ανώδυνη διαγνωστική μέθοδος. Όπως κάθε τέτοια, έχει ενδείξεις, πλεονεκτήματα, αλλά και συγκεκριμένους περιορισμούς.

Τι να προσέξω πριν τις δερματικές δοκιμασίες;

Οι βασικοί περιορισμοί πριν τη διενέργεια αλλεργικών τεστ αφορούν συνήθως φάρμακα, τα οποία ο ασθενείς λαμβάνει για άλλες παθήσεις. Τα συχνότερα εμπλεκόμενα φάρμακα είναι τα: 

• αντιισταμινικά (τοπικά ή από του στόματος)
• κορτικοστεροειδή (τοπικά δερματικά σκευάσματα)
• αντικαταθλιπτικά (όπως βενζοδιαζεπίνες, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά κ.α.)
• τοπικοί αναστολείς της καλσινευρίνης 
• μονοκλωνικά αντισώματα (ομαλιζουμάμπη)

“Πριν υποβληθείτε σε δερματικές δοκιμασίες, φροντίστε να ενημερώσετε τον Αλλεργιολόγο σας για τα φάρμακα που παίρνετε.”

Ανάλογα με την αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής, θα πρέπει να γίνεται διακοπή των παραπάνω φαρμάκων για κάποιες ημέρες (π.χ. περίπου 1 εβδομάδα για τα αντιισταμινικά από του στόματος). Εάν η διακοπή δεν είναι εφικτή, η αντιδραστικότητα του δέρματος μπορεί να αξιολογηθεί λίγο πριν τη δοκιμασία. Ενημερώστε τον Αλλεργιολόγο σας για φάρμακα τα οποία λαμβάνετε σε καθημερινή βάση, ώστε αυτά να μην επηρεάσουν το αποτέλεσμα των δοκιμασιών.

Τα αλλεργικά τεστ δεν θα πρέπει να γίνονται σε άνω άκρα που πάσχουν από νευρογενείς ανωμαλίες, λεμφοίδημα ή παράλυση. Παράλληλα, αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται και σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνια νοσήματα του δέρματος σε εκτεταμένη μορφή, όπως η ψωρίαση και η ατοπική δερματίτιδα. Τέλος, χρόνια συστηματικά νοσήματα (νεφρική ανεπάρκεια, διαβητική νευροπάθεια κ.α.) μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των δερματικών δοκιμασιών.

“Αναφέρετε στον Ιατρό σας άλλα τοπικά ή συστηματικά νοσήματα από τα οποία πάσχετε ”

Πως γίνονται τα αλλεργικά τεστ (δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού);

Στις δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού, ο Αλλεργιολόγος τοποθετεί στο αντιβράχιο του ασθενούς μικρή ποσότητα από  εμπορικά εκχυλίσματα αλλεργιογόνων (Εικόνα 1). Εν συνεχεία, διενεργεί ένα νυγμό διαμέσου της σταγόνας του αλλεργιογόνου που βρίσκεται πάνω στο δέρμα. Με τον τρόπο αυτό, το αλλεργιογόνο διαπερνά την εξωτερική επιφάνεια της επιδερμίδας.

Εάν ο ασθενής είναι ευαισθητοποιημένος σε ένα αλλεργιογόνο, θα εμφανιστεί μέσα σε λίγα λεπτά στο σημείο του νυγμού τοπική αντίδραση. Η αντίδραση αυτή συνήθως περιλαμβάνει μία μικρή διόγκωση (πομφός), που περιβάλλεται από μια ερυθρότητα (ερύθημα) και συνοδεύεται από φαγούρα (κνησμό). Συνολικά, η αντίδραση ενός αλλεργικού τεστ θυμίζει συχνά αντίδραση ενός τσιμπήματος κουνουπιού.

“Η διαδικασία των αλλεργικών τεστ δεν προκαλεί πόνο. Στα σημεία όπου υπάρχει ένα θετικό τεστ, εμφανίζεται κνησμός (φαγούρα) που υποχωρεί”

Η αντίδραση πομφού - ερυθήματος θα έχει ολοκληρωθεί συνήθως μέσα σε 20 λεπτά, οπότε και γίνεται από τον Αλλεργιολόγο η ανάγνωση του αποτελέσματος. Η διαδικασία των δερματικών δοκιμασιών δεν είναι επίπονη για τον ασθενή. Στα σημεία όπου εμφανίζεται ένα θετικό αποτέλεσμα, συχνά εμφανίζεται κνησμός (φαγούρα), ο οποίος υποχωρεί σε μερικά λεπτά. Εάν είναι ενοχλητικός, ζητήστε από τον Αλλεργιολόγο σας να χρησιμοποιήσει κρέμα κατά του κνησμού.

Πως αξιολογούνται οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού;

Τα αποτελέσματα των δερματικών τεστ, όταν αυτά είναι θετικά, δείχνουν ευαισθητοποίηση, στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο γεγονός πως μια θετική δερματική δοκιμασία, μια ευαισθητοποίηση δηλαδή, σε ένα αλλεργιογόνο δεν σημαίνει απαραίτητα και αλλεργία.

“Ο ευαισθητοποιημένος ασθενής, δεν είναι απαραίτητα αλλεργικός”

Τα αλλεργικά τεστ θα πρέπει να διενεργούνται επί συγκεκριμένων ενδείξεων και τα αποτελέσματα τους να ερμηνεύουν το ιστορικό του ασθενούς και τα ευρήματα από την κλινική εξέταση. Για παράδειγμα, πολλές φορές στην κλινική πράξη συναντά κανείς ασθενείς τρομοκρατημένους, με εξοντωτικές αποφυγές τροφίμων από την καθημερινότητά τους, χωρίς να είχαν καν ιστορικό αντίδρασης σε τροφές.

“Το αποτέλεσμα των δερματικών δοκιμασιών δεν είναι πάντα διαγνωστικό. Ένα θετικό δερματικό τεστ δεν σημαίνει απαραίτητα αλλεργία, ενώ κάποιες φορές ένα αρνητικό δεν την αποκλείει”

Τα αποτελέσματα των δερματικών τεστ αξιολογούνται παράλληλα με τα αποτελέσματα των αιματολογικών εξετάσεων (ειδικές ανοσοσφαιρίνες Ε -IgE-  ορού). Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν και περισσότερο εξειδικευμένες αιματολογικές εξετάσεις με την αναζήτηση ανασυνδυασμένων αλλεργιογόνων (components). Τέλος, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να χρειαστεί και η διενέργεια ειδικών προκλήσεων. 

Σε ποιες παθήσεις χρησιμοποιούνται τα αλλεργικά τεστ;

Οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού έχουν ρόλο στην διάγνωση νοσημάτων, όπως:

• αλλεργική επιπεφυκίτιδα 
• αλλεργική ρινίτιδα
• το αλλεργικό βρογχικό άσθμα
• τροφική αλλεργία
• φαρμακευτική αλλεργία
• αλλεργία σε δηλητήρια υμενοπτέρων (μέλισσα, σφήκες)
• αλλεργία σε διαγνωστικούς παράγοντες (ιωδιούχα σκιαγραφικά)

Αναλόγως την υπό διερεύνηση πάθηση, τα εκχυλίσματα αλλεργιογόνων που χρησιμοποιούνται για τις δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού μπορεί να είναι:

• αεροαλλεργιογόνα, όπως ακάρεα της οικιακής σκόνης, μύκητες, γύρεις, επιθήλια ζώων (σκύλος, γάτα) ή latex
• τροφικά αλλεργιογόνα, όπως για παράδειγμα αυγό, γάλα, κρέας, σιτηρά, φρούτα και λαχανικά, ψάρια και θαλασσινά 

Στα τεστ αλλεργίας τροφών, συνήθως χρησιμοποιούνται και οι τροφές καθαυτές (prick to prick test), παράλληλα με τα εμπορικά εκχυλίσματα του Αλλεργιολόγου σας.

• φάρμακα, όπως τα αντιβιοτικά 
• δηλητήρια υμενοπτέρων όπως η μέλισσα ή οι σφήκες
• διαγνωστικοί παράγοντες, όπως τα ιωδιούχα σκιαγραφικά, παραμαγνητικές ουσίες, ή φλουορεσκεΐνη

Στις τελευταίες κατηγορίες (φάρμακα, δηλητήρια υμενοπτέρων και διαγνωστικοί παράγοντες) διενεργούνται στην ίδια συνεδρία και ενδοδερμικές δοκιμασίες.

Οι δερματικές δοκιμασίες είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο, απλό στη διενέργεια και ασφαλές διαγνωστικό εργαλείο για τα αλλεργικά νοσήματα. Στις περιπτώσεις που αξιολογούνται σωστά, μπορούν να οδηγήσουν τη διάγνωση των αλλεργικών νοσημάτων και να θέσουν τα θεμέλια για την κατάλληλη θεραπεία τους.