Patch tests

18/11/2020
Last Modified 21/11/2020
Lampros A. Kalogiros

Τι είναι το patch test;

Τα patch tests (δοκιμασίες επικόλλησης) είναι μία διαγνωστική δοκιμασία που γίνεται σε ασθενείς με δερματίτιδα εξ επαφής. Χρησιμοποιούνται για να αναζητηθεί εάν η δερματίτιδα οφείλεται ή χειροτερεύει από την επαφή με ένα ή περισσότερα αλλεργιογόνα. 

“Είναι πιθανό να αποκτήσατε αλλεργία σε μία ουσία ή ένα προϊόν που χρησιμοποιείται για χρόνια. Η αλλεργία για να εμφανιστεί απαιτεί προηγούμενη έκθεση στο αλλεργιογόνο”

Οι δοκιμασίες επικόλλησης δεν είναι ίδιες με τις δια νυγμού δοκιμασίες. Οι τελευταίες γίνονται συνήθως για τη διάγνωση αλλεργίας αναπνευστικού (αλλεργική ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα, βρογχικό άσθμα) ή άλλων άμεσου τύπου αλλεργιών. Τόσο η μεθοδολογία (σκαριφισμός αλλεργιογόνων στο αντιβράχιο), όσο και τα αλλεργιογόνα που ελέγχονται είναι διαφορετικά. Σε αντίστοιχο άρθρο του ιστοτόπου μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά για δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού.

Στο δέρμα των ασθενών με αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής (ή αλλιώς αλλεργικό έκζεμα), ξεκινά μία φλεγμονώδης αντίδραση, όταν έρθει σε επαφή με το υπεύθυνο αλλεργιογόνο. Ως αποτέλεσμα, αναπτύσσεται μία εκζεματοειδής δερματίτιδα, η οποία επιμένει με κοκκινίλες, κνησμό και αλλοιώσεις του δέρματος (Εικόνα 1).

Εικόνα 1. Δερματίτιδα εξ επαφής στο χέρι

Πότε χρειάζεται να υποβληθώ σε δοκιμασίες επικόλλησης;

Οι δοκιμασίες επικόλλησης ενδείκνυται να γίνονται σε ασθενείς με:

  • πιθανή, με βάση την κλινική τους εικόνα, δερματίτιδα εξ επαφής
  • χρόνιες εκζεματικές βλάβες χωρίς τεκμηριωμένη διάγνωση
  • γνωστή χρόνια δερματίτιδα άλλης αιτιολογίας, η οποία πιθανώς χειροτερεύει λόγω συνύπαρξης αλλεργικής εξ επαφής δερματίτιδας
  • πιθανή φαρμακευτική αλλεργία επιβραδυνόμενου τύπου, όπως κηλιδοβλατιδώδη εξανθήματα, σταθερό φαρμακευτικό εξάνθημα και άλλων τύπων.

Ειδικά για το σταθερό φαρμακευτικό εξάνθημα, ο Ιατρός σας πιθανώς να τοποθετήσει το φάρμακο υπό διερεύνηση στα σημεία που εμφανίσατε βλάβες. Ο λόγος είναι πως σε αρκετές περιπτώσεις τα patch τεστ θα είναι θετικά για την ενοχοποιούμενη ουσία μόνο στα σημεία αυτά.

Πως γίνεται το τεστ αλλεργίας με δοκιμασίες επικόλλησης;

Κατά την διενέργεια των δοκιμασιών επικόλλησης, οι ουσίες που θα διερευνηθούν βρίσκονται ή τοποθετούνται σε ειδικά αυτοκόλλητα. Στη συνέχεια, τα αυτοκόλλητα αυτά επικολλούνται στη ράχη των ασθενών και στερεώνονται με υποαλλεργικές ταινίες, για να παραμείνουν σταθερά (Εικόνα 2).

“Παρά τη χρήση υποαλλεργιογονικών κολλητικών ταινιών, σε κάποιους ασθενείς μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό”

Οι υπό διερεύνηση ουσίες θα πρέπει να παραμείνουν σε επαφή με το δέρμα της ράχης για 48 ώρες, και στη συνέχεια να αφαιρεθούν. 

patch test αλλεργιας σε παιδι
Εικόνα 2. Patch test

Την ημέρα της αφαίρεσης, όπως και την επόμενη ή/και τη μεθεπόμενη, καταγράφονται οι αντιδράσεις στα σημεία επαφής των αλλεργιογόνων. Σπάνια, τα τελικά αποτελέσματα των patch test θα χρειαστεί να ερμηνευτούν μέχρι και την 10η ημέρα μετά την αφαίρεση. Αυτό πιθανώς θα συμβεί σε κάποιους ασθενείς με ιστορικό φαρμακευτικής αλλεργικής αντίδρασης επιβραδυνόμενου τύπου.

Οι ασθενείς με φωτοαλλεργία, όπου η επαφή με το αλλεργιογόνο προκαλεί συμπτώματα μόνο μετά από επίδραση του ήλιου, ελέγχονται διαφορετικά. Στους ασθενείς αυτούς οι ελεγχόμενες ουσίες τίθενται εις διπλούν και οι μισές εκτίθενται σε μικρή ποσότητα υπεριώδους ακτινοβολίας (photopatch tests). Η διαδικασία στη συνέχεια είναι αντίστοιχη και τελικά ελέγχεται τόσο η επίδραση του αλλεργιογόνου, όσο και αυτή της ηλιακής ακτινοβολίας.

Ποια αλλεργιογόνα ελέγχονται;

Τα αλλεργιογόνα που προκαλούν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής μπορούν να βρεθούν σε καθημερινά αντικείμενα, στο σπίτι αλλά και στη δουλειά. Αν και θεωρητικά, κάθε ουσία μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα, στην πράξη λίγα μόνο αλλεργιογόνα είναι υπεύθυνα για την πλειονότητα των αντιδράσεων.

Ο βασικός έλεγχος με δοκιμασίες επικόλλησης συμπεριλαμβάνει διάφορα μέταλλα, όπως το νικέλιο, αρώματα, συντηρητικά, φάρμακα, χημικά λάστιχου, συστατικά καλλυντικών και βαφές.

“Το νικέλιο αποτελεί το συχνότερο αίτιο της αλλεργικής εξ επαφής δερματίτιδας, τόσο σε παιδιά, όσο και ενήλικες”

Σε ασθενείς με υποψία επαγγελματικής έκθεσης, υπάρχουν εξειδικευμένες σειρές αλλεργιογόνων, αναλόγως του επαγγέλματος. Τέτοιες επαγγελματικές σειρές αλλεργιογόνων είναι μεταξύ άλλων των κομμωτηρίων, καλλυντικών, οδοντιατρικών ειδών και των οικοδομικών υλικών.

Παράλληλα, επιπλέον ουσίες που δεν συμπεριλαμβάνονται στη βασική σειρά αλλεργιογόνων μπορούν να ελεγχθούν με patch τεστ. Κάτι τέτοιο γίνεται όταν υπάρχει ισχυρή υποψία πως ένα καθημερινό προϊόν του ασθενούς προκαλεί τη δερματίτιδα.

“Υπάρχουν προϊόντα που όταν παραμένουν στο δέρμα γίνονται ερεθιστικά. Αυτά δεν θα πρέπει να ελέγχονται με δοκιμασίες επικόλλησης, αλλά με εναλλακτικούς τρόπους”

Τι θα πρέπει να προσέξω πριν και στη διάρκεια των patch tests;

Πριν τις δοκιμασίες επικόλλησης θα πρέπει να έχετε συζητήσει με τον ιατρό σας για τα φάρμακα που λαμβάνετε καθημερινά, όπως και για τοπικά προϊόντα (όπως κρέμες) που χρησιμοποιείτε στην περιοχή που θα γίνει η τοποθέτηση. Ειδικά η λήψη κορτικοστεροειδών ή ανοσοκατασταλτικής αγωγής θα πρέπει πάντα να αναφέρεται. Ιδανικά δεν θα πρέπει να έχει προηγηθεί εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο τον προηγούμενο μήνα, καθώς μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα.

Η ηλικία μπορεί να θέσει κάποιους περιορισμούς στη διενέργεια των patch τεστ. Μπορούν να διενεργηθούν σε όλες τις ηλικίες, αλλά θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή όταν εφαρμόζονται σε παιδιά. Παράλληλα, αν και επίσημα δεν αποκλείονται, οι δοκιμασίες επικόλλησης καλό θα είναι να αποφεύγονται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Μετά την εφαρμογή των patch tests, τα αυτοκόλλητα θα πρέπει να παραμένουν στη θέση τους, χωρίς να ξεκολλήσουν. Για τις επόμενες 48 ώρες, καλό θα είναι να:

  • αποφεύγετε δραστηριότητες που θα τα εκθέσουν σε ιδρώτα ή νερό (άσκηση, μπάνιο στη ράχη, κολύμβηση)
  • περιορίσετε τις έντονες κινήσεις ή την τριβή στην περιοχή
  • φοράτε άνετα ρούχα πάνω από το δέρμα

Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα των δοκιμασιών επικόλλησης;

Τα αποτελέσματα των patch τεστ μπορεί μερικές φορές να είναι παραπλανητικά. Για παράδειγμα, σε κάποιους ασθενείς μπορεί να εμφανιστούν αντιδράσεις σε όλες τις ουσίες που εξετάζονται. Στις περιπτώσεις αυτές το πιθανότερο είναι τα αποτελέσματα να μην είναι στην πραγματικότητα θετικά (ψευδώς θετικά αποτελέσματα). Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ο ασθενής πάσχει από έντονη δερματίτιδα, οπότε κάθε επαφή αλλεργιογόνου προκαλεί ερεθισμό και κνησμό (“angry back”).

“Ένα θετικό αποτέλεσμα συνεπάγεται και τοπική δερματίτιδα με φαγούρα. Μια τοπική κρέμα κορτικοστεροειδούς βοηθά στις περιπτώσεις αυτές”

Σε άλλες περιπτώσεις, λόγω μηχανικών ή άλλων αιτιών οι δοκιμασίες μπορεί να είναι αρνητικές σε ασθενείς που όντως πάσχουν από εξ επαφής δερματίτιδα (ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα). Ο ιατρός σας θα χρειαστεί να διακρίνει και να ερμηνεύσει τα παραπάνω.

Ένα θετικό τεστ, όταν η ουσία έρχεται σε επαφή με τις περιοχές του σώματος με εξάνθημα, σημαίνει πως ο ασθενής είναι αλλεργικός σε αυτή. Κάτι τέτοιο σημαίνει πως θα πρέπει να αποφεύγει στο μέλλον την επαφή με το αλλεργιογόνο, για να μην εμφανιστεί ξανά η δερματίτιδα εξ επαφής

Σε πολλές περιπτώσεις η αποφυγή είναι αρκετά απαιτητική διαδικασία. Θα πρέπει να αποφεύγονται οι υπεύθυνες ουσίες και οι παρόμοιες σε αυτές. Παράλληλα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως οι ουσίες αυτές κυκλοφορούν συνήθως με περισσότερες της μίας ονομασίες και σε πολλά προϊόντα. 

Τέλος, σε κάποιους ασθενείς τα αποτελέσματα των δοκιμασιών επικόλλησης δεν θα καταδείξουν το αίτιο της δερματίτιδας και επιπλέον έλεγχος θα απαιτηθεί.

Ίσως σας ενδιαφέρουν

Βρείτε περισσότερα άρθρα 

Επικοινωνήστε μαζί μας

Προγραμματίστε την επίσκεψη σας στο Ιατρείο
Επικοινωνία
Copyright 2017 - 2024 Lampros A. Kalogiros
magnifiercrosschevron-down