Σπιρομέτρηση: τι είναι;

Η σπιρομέτρηση είναι μία χρήσιμη εξέταση της πνευμονικής λειτουργίας, για τη διάγνωση και παρακολούθηση συγκεκριμένων παθήσεων, που σχετίζονται με τους πνεύμονες. Με απλά λόγια, με τη σπιρομέτρηση μετριέται ο όγκος του αέρα σε διάφορα χρονικά σημεία κατά την εισπνοή και εκπνοή.

“Με τη σπιρομέτρηση εξετάζεται η πνευμονική λειτουργία” 

Αν και απλή σαν διαδικασία, η σπιρομέτρηση μπορεί να δώσει ιδιαίτερα σημαντικές πληροφορίες για την κατάσταση των πνευμόνων σας. Σε νοσήματα όπως το άσθμα, χρησιμοποιείται για τη διάγνωση, την παρακολούθηση του ασθενούς, αλλά και την αξιολόγηση της αγωγής που λαμβάνει. 

“Η σπιρομέτρηση είναι μία αντικειμενική και αναπαραγώγιμη εξέταση”

Σπιρομέτρηση: πως γίνεται;

Για να γίνει μια σπιρομέτρηση, είναι απαραίτητη μία ειδική συσκευή, η οποία ονομάζεται σπιρόμετρο. Ο ασθενής αναπνέει και ο αέρας που περνά μέσα από το σπιρόμετρο μετριέται με τη χρήση μιας τουρμπίνας. 

Κατά τη σπιρομέτρηση, πραγματοποιούνται τρεις βασικές μετρήσεις, όγκου, χρόνου και ροής. Με βάση τις παραμέτρους αυτές, εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα, αναφορικά με:

• το εάν υπάρχουν ή όχι πνευμονικά νοσήματα
• την επίδραση εξωγενών παραγόντων στην πνευμονική λειτουργία
• το κατά πόσο αποτελεσματική είναι η θεραπεία με εισπνεόμενα ή άλλα φάρμακα 

Το αποτέλεσμα της μέτρησης αποδίδεται γραφικά με μία καμπύλη (καμπύλη ροής - χρόνου), όπως φαίνεται στην Εικόνα 1.  

“Η σπιρομέτρηση πρέπει να γίνεται με σωστή τεχνική, ώστε να μπορούν να ερμηνευθούν τα αποτελέσματα αξιόπιστα” 

Το σπιρόμετρο είναι μία συσκευή συνδεδεμένη με ένα επιστόμιο, μέσα από το οποίο ο ασθενής αναπνέει. Ειδικοί υποδοχείς μετρούν τον όγκο του αέρα, που διέρχεται μέσα από το επιστόμιο σε κάθε χρονική στιγμή.

Για να πραγματοποιηθεί η σπιρομέτρηση, ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα (Εικόνα 2) ως εξής:

• Ο ασθενής συνήθως είναι καθιστός, με τα πέλματα να ακουμπούν στο πάτωμα και όρθια στάση σώματος. 
• Η μύτη είναι κλειστή με τη χρήση ενός κλιπ μύτης.
• Τα χείλη θα πρέπει να εφαρμόζουν σφιχτά γύρω από το επιστόμιο και η δίοδος του αέρα δεν πρέπει να βρίσκει εμπόδια από τη γλώσσα ή τα δόντια.
• Ο ιατρός κατευθύνει τον ασθενή, ώστε να αναπνέει κατάλληλα και να καταλήξει σε μία βαθειά εισπνοή, μέχρι οι πνεύμονες να γεμίσουν τελείως με αέρα.
• Ακολουθεί άμεσα μία απότομη, βίαιη εκπνοή, μέχρι ο αέρας να βγει από τους πνεύμονες.

Η όλη διαδικασία επαναλαμβάνεται συνήθως για 3 φορές, για να εξασφαλιστεί ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα.

“Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε η σπιρομέτρηση να είναι ασφαλής. Προτιμητέα να χρησιμοποιούνται επιστόμια με ενσωματωμένη τουρμπίνα μέτρησης μίας χρήσης και φίλτρα για την αποτροπή λοιμώξεων”

Προετοιμασία για σπιρομέτρηση

Οι φυσιολογικές τιμές στη σπιρομέτρηση δεν είναι ίδιες για όλους και εξαρτώνται από την ηλικία, το φύλο, το ύψος και το βάρος. Διάφοροι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης και ο ιατρός σας θα σας ενημερώσει αντίστοιχα για να αποφύγετε:

• ένα βαρύ γεύμα (2 ώρες πριν)
• να καταναλώσετε αλκοόλ (8 ώρες πριν)
• την έντονη άσκηση (1 ώρα πριν)
• το κάπνισμα ή το άτμισμα (1 ώρα πριν)
• τα πολύ σφιχτά ρούχα

Παράλληλα, θα σας ζητηθεί να γνωρίζετε τα φάρμακα που λαμβάνετε και πότε ήταν η τελευταία φορά που λάβατε την αγωγή σας (Εικόνα 3). 

“Τα φάρμακα για το άσθμα επηρεάζουν τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης”

Όταν γίνεται για διαγνωστικούς σκοπούς, η σπιρομέτρηση πραγματοποιείται πριν και μετά τη χορήγηση ενός φαρμάκου που προκαλεί βρογχοδιαστολή (β₂-διεγέρτες). Όταν απαιτηθεί να γίνει σπιρομέτρηση με βρογχοδιαστολή, θα πρέπει επιπλέον να μην έχετε λάβει φάρμακα για το άσθμα:

• βραχείας δράσης β₂-διεγέρτες (SABA): διακοπή για 6 ώρες πριν τη σπιρομέτρηση
• μακράς δράσης β₂-διεγέρτες (LABA) με χορήγηση ανά 12 ώρες: διακοπή για 24 ώρες
• 24ωρης δράσης β₂-διεγέρτες (Ultra-LABA): διακοπή για 36 ώρες
• βραχείας δράσης μουσκαρινικοί ανταγωνιστές (SAMA): διακοπή για 12 ώρες
• μακράς δράσης μουσκαρινικοί ανταγωνιστές (LAMA): διακοπή για 48 ώρες

Μπορείτε να βρείτε σε ποια κατηγορία ανήκει το εισπνεόμενο σας, στο άρθρο του ιστοτόπου για τα εισπνεόμενα φάρμακα.

“Ίσως σας ζητηθεί να διακόψετε τα εισπνεόμενα φάρμακα για το άσθμα για κάποιες ώρες πριν τη σπιρομέτρηση”

Φυσιολογικές τιμές στη σπιρομέτρηση

Τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης συγκρίνονται με τις αναμενόμενες τιμές για ένα άνθρωπο αντίστοιχου φύλου, ηλικίας και ύψους. 

“Οι φυσιολογικές τιμές στη σπιρομέτρηση δεν είναι ίδιες για όλους. Καθορίζονται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το ύψος” 

Οι δύο βασικότερες μετρήσεις που λαμβάνονται στη σπιρομέτρηση είναι οι:

Forced vital capacity (FVC). Είναι ο συνολικός όγκος του αέρα που ο ασθενής εκπνέει βίαια μετά από μία μέγιστη εισπνοή. 

Forced expiratory volume (FEV₁). Είναιο όγκος του αέρα που ο ασθενής μπορεί να εκπνέει στο 1^ο δευτερόλεπτο. 

“Εάν ο αέρας που μπορείτε να φυσήξετε στο 1^ο δευτερόλεπτο (FEV₁) είναι λίγος ενδέχεται να πάσχετε από άσθμα”

Κίνδυνοι και παρενέργειες

Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να υποβληθούν με ασφάλεια σε σπιρομέτρηση. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατόν να νιώσετε μια ήπια ζάλη ή  βήχα, παροδικά, λόγω της βίαιης προσπάθειας. 

“Η σπιρομέτρηση γενικά είναι μια ασφαλής εξέταση”

Παράλληλα, κατά την εξέταση, λόγω της βίαιης εκπνοής και της μέγιστης προσπάθειας που απαιτείται, αυξάνουν οι:

• ενδοφθάλμια και ενδοκράνια πίεση (πίεση στο κεφάλι)
• θωρακική πίεση
• ενδοκοιλιακή πίεση

“Ενημερώστε τον ιατρό σας εάν πάσχετε από χρόνια νοσήματα ή εάν είχατε ένα πρόσφατο χειρουργείο”

Τέλος, η διαδικασία της σπιρομέτρησης συνεπάγεται τη δημιουργία αερολύματος από τον ασθενή και πάντα ενέχει τον κίνδυνο μετάδοσης αερομεταφερόμενων μικροβίων. Ο εξοπλισμός θα πρέπει να απολυμαίνεται και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται το δυνατόν περισσότερα εξαρτήματα μίας χρήσεως.

“Ειδικά φίλτρα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την αποτροπή μετάδοσης μικροβίων”