Το φυσικό λάστιχο προέρχεται από επεξεργασία του χυμού του λαστιχόδεντρου (Hevea brasiliensis) και βρίσκεται σε πολλά προϊόντα της καθημερινότητάς μας. Οι ασθενείς με αλλεργία σε λάστιχο ή λάτεξ (latex), εμφανίζουν μια ανοσολογική αντίδραση, όταν έρθουν σε επαφή με πρωτεΐνες του λάστιχου.

Γιατί η αλλεργία σε λάστιχο είναι τόσο συχνή; 

Στις δεκαετίες του 1980 και 1990, η αύξηση της ζήτησης προϊόντων λάστιχου αυξήθηκε σημαντικά. Αυτό οδήγησε στην εντατικοποίηση της παραγωγής του και την ελάττωση του χρόνου αποθήκευσης του πριν την επεξεργασία. Τα παραπάνω, πιθανώς συνέβαλλαν στην αύξηση της αλλεργιογονικότητας του λάστιχου.

Επιπλέον, για την εσωτερική επικάλυψη των γαντιών χρησιμοποιήθηκε η σκόνη καλαμποκάλευρου αντί για ταλκ. Πλέον γνωρίζουμε, πως στη σκόνη αυτή μπορούν να επικολληθούν πρωτεΐνες λάστιχου και να μεταφερθούν στον αέρα, αυξάνοντας περισσότερο την έκθεση.

Παράλληλα, η αυξημένη εμφάνιση λοιμώξεων όπως ο HIV και η ηπατίτιδα C, συντέλεσαν στην καθιέρωση της χρήσης των γαντιών από λάστιχο στην ιατρική πρακτική. Όλα τα παραπάνω οδήγησαν σε μία ραγδαία αύξηση των αλλεργικών αντιδράσεων σε προϊόντα λάστιχου, τόσο μεγάλη που θεωρήθηκε επιδημική.

Η πιθανότητα να εκδηλώσει κάποιος αλλεργία στο λάστιχο αυξάνει με τη συχνή έκθεση σε αυτό.

Συνεπώς, υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν αλλεργικές αντιδράσεις στο latex. Τέτοιοι είναι οι εργαζόμενοι σε χώρους που χρησιμοποιούνται συχνά γάντια από latex, όπως οι:

• ιατροί και νοσηλευτές
• εργαζόμενοι σε κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής 
• εργαζόμενοι στη βιομηχανία λάστιχου 

Παράλληλα, ασθενείς που για διάφορα προβλήματα υγείας χρειάζεται να υποβληθούν σε πολλαπλά χειρουργεία, εκδηλώνουν επίσης συχνότερα αλλεργία στο λάστιχο.

Πότε μπορεί να προκληθεί μια αλλεργία σε λάτεξ;

Αρκετά συχνά, αντιδράσεις στους ασθενείς με αλλεργία σε λάστιχο μπορούν να συμβούν στη διάρκεια μιας χειρουργικής ή οδοντιατρικής επέμβασης. Εκεί, το latex που χρησιμοποιείται στα γάντια, αλλά και σε άλλο απαραίτητο εξοπλισμό, έρχεται σε επαφή με τους βλεννογόνους και εκλύονται συμπτώματα.

Στην καθημερινότητα, συχνά εμφανίζονται αντιδράσεις σε λάστιχο σε δραστηριότητες όπως το φούσκωμα των μπαλονιών, το πλύσιμο των πιάτων αλλά και τη σεξουαλική επαφή με χρήση προφυλακτικού.

“Συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν όχι μόνο με την επαφή, αλλά και με την εισπνοή πρωτεϊνών λάστιχου”

• Στους περισσότερους ασθενείς συμπτώματα εμφανίζονται μετά την επαφή με προϊόντα λάστιχου, όπως τα γάντια, τα μπαλόνια, τα προφυλακτικά, κ.α..
• Σε άλλους, εκδηλώνονται με την εισπνοή πρωτεϊνών λάστιχου, οι οποίες αερομεταφέρονται σε χώρους που χρησιμοποιούνται προϊόντα latex, όπως τα γάντια.

Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η αλλεργία σε λάστιχο;

Συνηθέστερα, θα χρειαστεί κάποιος να έρθει αρκετές φορές σε επαφή με λάστιχο, μέχρι να εμφανιστεί η αλλεργία. Από τη στιγμή, όμως, που κάποιος γίνει αλλεργικός σε λάστιχο, συμπτώματα θα εμφανίζονται σε κάθε επαφή με αυτό. Τέτοια συμπτώματα μπορεί να περιορίζονται στο δέρμα, ή να επεκτείνονται σε συστηματικές εκδηλώσεις. 

• Τα συμπτώματα αυτά συχνά είναι ήπια, όπως κνησμός (φαγούρα) στο σημείο επαφής, ερυθρότητα, κνίδωση ή αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα.
• Σε σοβαρότερες περιπτώσεις θα εκδηλωθούν συμπτώματα από το αναπνευστικό, όπως ρινίτιδα, βήχας, συριγμός, δυσκολία στην αναπνοή και κρίση άσθματος.
• Κάποιοι ασθενείς, τέλος, μπορεί να εκδηλώσουν μέχρι και συμπτώματα επικίνδυνης για τη ζωή συστηματικής αναφυλαξίας.  

Δεν είναι όλα τα συμπτώματα που εμφανίζονται μετά την επαφή με λάστιχο αλλεργικά

Σε κάποιους ασθενείς η επαφή με το λάστιχο θα προκαλέσει ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής. Εμφανίζεται ως εξέρυθρο εξάνθημα (κοκκινίλες) με έντονο κνησμό (φαγούρα) να συνυπάρχει. Η δερματίτιδα αυτή, δεν είναι αλλεργική και εμφανίζεται ως αποτέλεσμα ερεθισμού. Συχνότερα,  πέρα από την επαφή με τα γάντια οι ασθενείς πλένουν πολύ συχνά τα χέρια τους, χωρίς να τα στεγνώνουν επαρκώς ή χρησιμοποιούν συνεχώς απολυμαντικά.

Υπάρχει σχέση της αλλεργίας σε λάτεξ με αλλεργία σε τροφές; 

Κάποιες τροφές -συνήθως φρούτα και ξηροί καρποί- μοιράζονται κοινά και παρόμοια αλλεργιογόνα με το λάστιχο (Πίνακας 1). Ως αποτέλεσμα, μέχρι και το 50% των ασθενών με αλλεργία σε latex θα εμφανίσει και αλλεργία σε τροφές. Η συνύπαρξη αλλεργίας σε λάστιχο και τροφικής αλλεργίας ονομάζεται συχνά Latex-Food Syndrome ή Latex-Fruit Allergy. 

Η τροφική αλλεργία στους ασθενείς με αλλεργία σε λάτεξ θα εκδηλωθεί ως:

• στοματοφαρυγγικό σύνδρομο, στις περισσότερες περιπτώσεις με συμπτώματα συνήθως περιοριζόμενα στο στόμα, το φάρυγγα και την υπερώα (ουρανίσκο)
• εξ επαφής κνίδωση
• γενικευμένη κνίδωση με ή χωρίς αγγειοοίδημα (πρήξιμο)
• αναφυλαξία

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της αλλεργίας σε λάστιχο μπορεί να γίνει πλέον με ακρίβεια. Η διαγνωστική προσέγγιση βασίζεται σε ένα αναλυτικό ιστορικό των επεισοδίων και των συμπτωμάτων που ο ασθενής αναφέρει. Με βάση αυτό, επιλέγεται και η κατάλληλη προσπέλαση. Τα μέσα που υπάρχουν στη διάθεση μας, αναλόγως των συμπτωμάτων της αλλεργίας σε λατέξ, είναι:

• η μέτρηση στο αίμα ειδικών IgE αντισωμάτων έναντι της πρωτεϊνης του λάστιχο
• ειδικός μοριακός έλεγχος στο αίμα σχετικά με το υπεύθυνο πρωτεϊνικό αλλεργιογόνο
• οι δερματικές δια νυγμού δοκιμασίες σε εκχύλισμα λάστιχου
• οι δοκιμασίες επικόλλησης (patch tests) σε λάστιχο

Υπάρχει θεραπεία;

Δυστυχώς, ειδική θεραπεία για του ασθενείς με αλλεργία σε λάστιχο δεν υπάρχει. Θα πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με το λάστιχο και προϊόντα αυτού. Παράλληλα, εάν συνυπάρχει και αλλεργία στα παραπάνω τρόφιμα, θα πρέπει να μην καταναλώνονται. Εάν πάσχετε από αλλεργία σε λάτεξ, θα πρέπει να:

• αποφεύγετε την επαφή με προϊόντα λάστιχου
• ενημερώνετε πάντα για την αλλεργία σας σε περίπτωση χειρουργείου ή άλλης ιατρικής ή οδοντιατρικής πράξης 
• περιορίζεται η χρήση του λάστιχου στο χώρο εργασίας, εάν είναι δυνατόν και από τους συναδέλφους σας
• έχετε πάντα μαζί σας κατάλληλη αγωγή επεισοδίου, συμπεριλαμβανόμενης της επινεφρίνης (αδρεναλίνη), ειδικά σε ιστορικό σοβαρής αντίδρασης. 

“Ένα σαφές, γραπτό πλάνο αντιμετώπισης πιθανής αναφυλαξίας και επαρκής εκπαίδευση του ασθενούς στη λήψη της αγωγής είναι απαραίτητα”

Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί αρκετά προϊόντα εναλλακτικά του λάστιχου, με αποτέλεσμα η παραπάνω αποφυγή να είναι εφικτή. Γάντια βινυλίου ή νιτριλίου δεν περιέχουν λάστιχο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Κυκλοφορούν στο εμπόριο προφυλακτικά χωρίς latex, τα οποία δεν προακαλούν αντιδράσεις στους αλλεργικούς στο λάστιχο. Ακόμα και σε επίπεδο χειρουργείου, ειδικά μέτρα περιορισμού των επιπέδων λάστιχου και χρήση εναλλακτικών προϊόντων μπορούν να εφαρμοστούν, ώστε ο ασθενής με αλλεργία σε λάστιχο να είναι προστατευμένος.