Οι πρώτες ενδείξεις για την παραγωγή κρασιού εντοπίζονται στην Αρμενία, περίπου 6.000 χρόνια πριν, με το κρασί στη συνέχεια, να συντροφεύει διαχρονικά τον άνθρωπο μέχρι και σήμερα. Σε κάθε γωνιά του κόσμου, η -με μέτρο- κατανάλωση κρασιού έχει συσχετιστεί με ευεργετικά αποτελέσματα για την ανθρώπινη υγεία. Αν και πολλοί άνθρωποι αναφέρουν συμπτώματα όταν πίνουν κρασί, ευτυχώς η αλλεργία στο κρασί δεν είναι τόσο κοινή.

“Μέχρι και 8 στους 10 ανθρώπους αναφέρουν συμπτώματα μετά από την κατανάλωση αλκοόλ”

Οι αντιδράσεις που οφείλονται στο κρασί μπορεί να προκαλούνται μέσω ανοσολογικών και μη μηχανισμών, πολλές φορές με εκδηλώσεις που δεν είναι σαφείς για το είδος της αντίδρασης.

Οι μη-αλλεργικές αντιδράσεις υπερευαισθησίας στο κρασί είναι περισσότερο συχνές από τις αλλεργικές αντιδράσεις, με συχνό αποτέλεσμα οι ασθενείς να αποφεύγουν να καταναλώνουν κρασί. 

Η βασική διαφοροποίηση από τις αλλεργικές αντιδράσεις είναι πως δεν υπάρχει ειδικός ανοσολογικός μηχανισμός αντίδρασης σε ένα αλλεργιογόνο. Παράλληλα, δεν είναι τοξικές αντιδράσεις και δεν έχουν σχέση με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Που οφείλεται η αλλεργία στο κρασί;

Το προφανές αλλεργιογόνο που βρίσκεται στο κρασί είναι το σταφύλι, αλλά δεν είναι το μοναδικό. Σε ένα κρασί μπορεί να περιέχονται πολλά άλλα κρυφά αλλεργιογόνα και να ευθύνονται για αντιδράσεις που είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαγνωστούν.

Αναλυτικότερα, τα αλλεργιογόνα που μπορεί κανείς να συναντήσει σε μία γουλιά κρασί είναι τα:

• σταφύλι (Vitis vinifera), από όπου προέρχεται το κρασί. Ιδιαίτερα σημαντικό αλλεργιογόνο στο κρασί είναι οι πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων (LTPs) (Vit v 1). Οι LTPs ευθύνονται για ένα σημαντικό ποσοστό αντιδράσεων τροφικής αλλεργίας στη χώρα μας και άλλες μεσογειακές χώρες. Τα συμπτώματα της αλλεργίας σε LTPs ποικίλλουν σε βαρύτητα, από ήπια φαγούρα στο στόμα μέχρι κνίδωση αλλά και σοβαρές αναφυλακτικές αντιδράσεις. Συνηθέστερα συνυπάρχουν συμπτώματα και από άλλα φρούτα και λαχανικά, όπως το ροδάκινο ή το μήλο. Βρείτε αναλυτικές πληροφορίες για την αλλεργία σε LTPs στο άρθρο μας για το LTP σύνδρομο.

“Καθώς οι LTPs βρίσκονται κυρίως στη φλούδα του σταφυλιού, το κόκκινο κρασί προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις συχνότερα”

• ανόργανα συστατικά (θειώδη, αιθανόλη και μεταβολίτες της). Εξαιρετικά σπάνια έχουν προσδιοριστεί τα παραπάνω ανόργανα συστατικά ως αίτιο αλλεργικών αντιδράσεων, μέσω δερματικών δοκιμασιών, όχι όμως και ειδικών IgE ορού. Τα ανόργανα συστατικά στο κρασί συνήθως ευθύνονται για μη αλλεργικές αντιδράσεις, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
• δηλητήριο υμενοπτέρων, όπως η μέλισσα ή οι σφήκες. Σε μια πρώτη ματιά δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ του κρασιού και του δηλητηρίου των υμενοπτέρων. Στην πράξη, όμως, μέλισσες ή -συχνότερα- σφήκες, μπορούν να παγιδευτούν στη διαδικασία παραγωγής και δηλητήριο τους να περιέχεται στο κρασί. Σπάνια, λόγω αυτού, έχουν αναφερθεί αναφυλακτικές αντιδράσεις σε ασθενείς με αλλεργία σε υμενόπτερα, μετά από κατανάλωση κρασιού.
• άλλα (οβαλβουμίνη αυγού, καζεΐνη γάλακτος και ζελατίνη ψαριού). Τα παραπάνω χρησιμοποιούνται στη διαδικασία παραγωγής του κρασιού και περιέχονται συνήθως στα μη βιολογικά κρασιά. Το κατά πόσο μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, είναι ακόμα αντικείμενο συζήτησης.

Με ποιά συμπτώματα εμφανίζεται η αλλεργία στο κρασί;

Όταν ένας ασθενής με αλλεργία σε ένα η περισσότερα από τα παραπάνω αλλεργιογόνα πιει κρασί, θα εκδηλώσει αντίδραση.  Οι αλλεργικές αντιδράσεις μετά από κατανάλωση κρασιού μπορούν να εμφανιστούν ως:

• Κνίδωση με ή χωρίς αγγειοοίδημα: με εμφάνιση των χαρακτηριστικών εξανθημάτων της κνίδωσης (πομφοί, πετάλες). Αυτά, συνυπάρχουν με κνησμό (φαγούρα) και μερικές φορές με αγγειοοίδημα (πρήξιμο) σε βλέφαρα, χείλη ή άλλα σημεία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως εντός λίγων λεπτών μέχρι ώρας από την κατανάλωση του κρασιού.

“Η αναφυλαξία είναι μια επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση. Αναζητήστε άμεσα ιατρική φροντίδα εάν εμφανίσετε συμπτώματα”

• Αναφυλαξία: μία σοβαρή και δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή αντίδραση όπου μπορεί να συνυπάρχει και κνίδωση, αλλά εμφανίζονται και συμπτώματα από άλλα όργανα του ανθρώπου. Μπορείτε να ενημερωθείτε αναλυτικά για το πως εκδηλώνεται μία αναφυλακτική αντίδραση, αλλά και για το τι πρέπει να κάνει ο ασθενής εάν εμφανίσει αλλεργικό σοκ στα αντίστοιχα άρθρα μας.

“Τα περισσότερα συμπτώματα που εμφανίζονται στο κρασί η το αλκοόλ γενικά δεν οφείλονται σε αλλεργία”

Γιατί το πρόσωπο μου κοκκινίζει όταν πιω κρασί (flushing);

Η γενικευμένη ερυθρότητα του προσώπου (flushing) όταν καταναλώνει κάποιος κρασί ή άλλα αλκοολούχα ποτά οφείλεται συνήθως στη δυσλειτουργία κάποιων ενζύμων. Συχνά εντοπίζεται όχι μόνο στο πρόσωπο, αλλά και στον τράχηλο (λαιμό), και στο θώρακα.

Είναι μία γενετική (κληρονομική) διαταραχή του μεταβολισμού του αλκοόλ και μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως ναυτία, τάση για έμετο, ταχυκαρδία, ζάλη και πονοκέφαλο. 

“Η ερυθρότητα του προσώπου όταν πίνουμε αλκοόλ δεν είναι αθώα”

Όταν καταναλώνουμε αλκοόλ, αυτό αρχικά μετατρέπεται από ένα ένζυμο που λέγεται αλκοολική αφυδρογονάση (alcohol dehydrogenase, ADH) σε ακεταλδεΰδη. Η ακεταλδεΰδη είναι τοξική και καρκινογόνος για τον άνθρωπο. Σε φυσιολογικές συνθήκες, όμως, διασπάται άμεσα από την αλδεϋδική αφυδρογονάση 2 (aldehyde dehydrogenase 2, ALDH-2). 

Σε περιπτώσεις που η αλδεϋδική αφυδρογονάση υπολειτουργεί, συγκριτικά με την αλκοολική αφυδρογονάση, τότε η ακεταλδεΰδη και δεν διασπάται επαρκώς. Το αποτέλεσμα είναι να συσσωρεύεται στο σώμα και να προκαλεί συμπτώματα. Η ανεπάρκεια της ALDH-2 είναι σπάνια στη χώρα μας, αλλά μπορεί να εμφανίζεται μέχρι και στο 40% των ανθρώπων στην ανατολική Ασία.

“Στους ασθενείς με ανεπάρκεια της ALDH-2, η δερματική δοκιμασία επικόλλησης με αλκοόλ μπορεί να θέσει τη διάγνωση”

Οι άνθρωποι με σύνδρομο ερυθρότητας στο αλκοόλ θα πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωση κρασιού και άλλων αλκοολούχων ποτών.

"Τα αντιισταμινικά φάρμακα θα περιορίσουν την ερυθρότητα, δεν θα μετριάσουν, όμως, τις βλαπτικές επιδράσεις της αυξημένης ποσότητας αλκοόλ"

Άλλα αίτια flushing μετά από αλκοόλ

“Κάποια φάρμακα, όπως και υποκείμενα νοσήματα, μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα για flushing από το αλκοόλ”

Ερυθρότητα προσώπου από κρασί ή αλκοόλ μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε ανθρώπους που βρίσκονται υπό αγωγή με διάφορα φάρμακα, όπως:

• μετρονιδαζόνη (όπως το Flagyl)
• σουλφονυλουρίες (συχνότερα οι  1ης γενιάς, όπως η χλωροπροπαμίδη)
• τοπικοί αναστολείς καλσινευρίνης (τακρόλιμους, Protopic)
• δισουλφιράμη

Τέλος, η ερυθρότητα του προσώπου μετά από αλκοόλ μπορεί να είναι σύμπτωμα μιας υποκείμενης νόσου, η οποία δυνατόν να μην έχει ακόμα διαγνωστεί. Τέτοια νοσήματα είναι τα:

• ροδόχρους νόσος
• υπερηωσινοφιλικό σύνδρομο
• καρκινοειδείς όγκοι
• μαστοκυττάρωση
• λέμφωμα Hodgkin 

Μπορεί να επιδεινωθεί το άσθμα μου, εάν πιώ κρασί;

Πολλοί Ασιάτες ασθματικοί ασθενείς, εάν καταναλώσουν κρασί ή άλλα αλκοολούχα ποτά το άσθμα τους θα επιδεινωθεί (alcohol-induced asthma). Ο μηχανισμός φαίνεται να είναι αντίστοιχος με αυτόν της ερυθρότητας του προσώπου, λόγω της ανεπαρκούς δράσης της αλδεϋδική αφυδρογονάση. Ως ενδιάμεσο αποτέλεσμα, η αύξηση της ακεταλδεΰδης θα οδηγήσει στην απελευθέρωση ισταμίνης από τα μαστοκύτταρα και τελικά την επιδείνωση του άσθματος.

Από την άλλη, για αρκετούς ασθενείς εκτός Ασίας το κρασί και άλλα αλκοολούχα ποτά είναι παράγοντας που θα οδηγήσει σε εντονότερα συμπτώματα. Στην παρούσα φάση, ο ακριβής μηχανισμός μέσω του οποίου συμβαίνει αυτό δεν είναι πλήρως γνωστός.

“Ένας στους τρεις Καυκάσιους ασθενείς με άσθμα θα αναφέρει επιδείνωση των συμπτωμάτων του μετά την κατανάλωση αλκοόλ”

Ποιός ο λόγος που η κνίδωση μου γίνεται χειρότερη όταν πιώ κρασί;

Σε πολλούς ασθενείς το κρασί, όπως και άλλα αλκοολούχα ποτά μπορεί τόσο να προκαλέσει, όσο και να επιδεινώσει τα συμπτώματα μιας κνίδωσης. Παράλληλα, κάποιοι ασθενείς με χολινεργική κνίδωση και συμπτώματα στην άσκηση θα αναφέρουν επιδείνωση της κνίδωσης με εντονότερο κνησμό και περισσότερα εξανθήματα μετά από κατανάλωση κρασιού. Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, ο λόγος συνήθως δεν είναι η αλλεργία στο κρασί.

“Μέχρι και ένας στους δέκα ασθενείς με κνίδωση αναφέρει επιδείνωση μετά από κατανάλωση αλκοόλ”

Η αιθυλική αλκοόλη μπορεί να δράσει απευθείας στα μαστοκύτταρα και να τα ενεργοποιήσει. Το μαστοκύτταρο είναι το βασικό κύτταρο που προκαλεί τον κνησμό και τους πομφούς στους ασθενείς με κνίδωση.

Παράλληλα, το αλκοόλ ενεργοποιεί και ενισχύει στον ανθρώπινο οργανισμό ουσίες που ονομάζονται προσταγλαδίνες, όπως επίσης και το σύστημα των ενδογενών οπιοειδών που επίσης εμπλέκονται στην εμφάνιση κνιδωτικών συμπτωμάτων.