Τι είναι το LTP σύνδρομο;
Το LTP σύνδρομο πήρε το όνομα του από τις πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων (LTPs, Lipid Transfer Proteins). Αυτές είναι μια ομάδα από δομικά ομοιάζουσες πρωτεΐνες, οι οποίες βρίσκονται σε πολλά φυτά, διαδραματίζοντας ρόλο στης μεταφορά ουσιών και την άμυνα των φυτών απέναντι σε βακτήρια και μύκητες.
Οι πρωτεΐνες αυτές βρίσκονται σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στο εξωτερικό περίβλημα των φρούτων, και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές στην αύξηση της θερμοκρασίας. Συνεπώς, όχι μόνο φρέσκες, αλλά και επεξεργασμένες τροφές είναι δυνατόν να προκαλέσουν αντιδράσεις.
“Στους ασθενείς με LTP σύνδρομο, αντιδράσεις μπορούν να συμβούν τόσο όταν η τροφή είναι ωμή, όσο και ψημένη”
| Ενδεικτική λίστα με τροφές που απαντώνται πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων | |
|---|---|
| Ροδώδη φρούτα | ροδάκινο, μήλο, βερύκοκο, αχλάδι, κεράσι |
| Ξηροί καρποί | καρύδι, αμύγδαλο, φουντούκι, κάστανο, αμύγδαλο |
| Λαχανικά | σέλινο, μαϊντανός, καρότο, κρεμμύδι, σπαράγγι, μαρούλι, λάχανο, μπρόκολο |
| Όσπρια | αράπικο φυστίκι, φακές |
| Δημητριακά | σιτάρι, βρώμη, καλαμπόκι, κριθάρι, σίκαλη |
| Άλλες | τομάτα, σταφύλι, μπύρα, ρόδι, ακτινίδιο, φράουλα, ανανάς, σύκο, πορτοκάλι, σκόρδο |
Οι ασθενείς με κλινική αλλεργία σε πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων παρουσιάζουν συμπτώματα μετά από τη βρώση τροφών που αυτές περιέχονται.
Τα συμπτώματα αυτά ποικίλλουν σε βαρύτητα, και κυμαίνονται από ήπιες τοπικές αντιδράσεις (κνησμός στοματικής κοιλότητας), μέχρι και σοβαρές αναφυλακτικές αντιδράσεις (Εικόνα 1). Ιδιαίτερα στις μεσογειακές χώρες, το LTP σύνδρομο θεωρείται ένα από τα συχνότερα αίτια αναφυλαξίας, όσο και αναφυλαξίας μετά από άσκηση.
Σε ποιές περιπτώσεις κινδυνεύω περισσότερο;
Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να σημειωθεί η μεγάλη ετερογένεια στη βαρύτητα των αντιδράσεων στο LTP σύνδρομο. Αρκετοί ασθενείς, παρουσιάζουν υποκλινική ευαισθητοποίηση, δεν παρουσιάζουν δηλαδή συμπτώματα λόγω της βρώσης τροφών με LTPs. Κάποιοι, εμφανίζουν κατά κύριο λόγο ήπιες, τοπικές αντιδράσεις, ενώ άλλοι ασθενείς βαρύτερες αντιδράσεις.
“Δεν αντιδρούν όλοι οι ασθενείς με LTP σύνδρομο με τον ίδιο τρόπο”
Συγκεκριμένες τροφές έχουν συχνότερα συσχετισθεί με αντιδράσεις (Πίνακας 1), όπως τα ροδώδη φρούτα (ροδάκινο κ.α.), όπου η συγκέντρωση των πρωτεϊνών μεταφοράς λιπιδίων είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Από την άλλη, υπάρχουν αναφορές πως αντιδράσεις δεν είναι τόσο συχνές μετά από βρώση κάποιων από τις τροφές που περιέχουν LTPs.
“Σε κάποιους ασθενείς, αλλά όχι όλους, η κατανάλωση του φρούτου χωρίς τη φλούδα δεν θα προκαλέσει αντίδραση”
Για παράδειγμα, οι LTPs που περιέχονται στη φράουλα έχουν χαμηλή αλλεργιογονικότητα, και ως εκ τούτου μικρότερη πιθανότητα να προκαλέσουν μία αλλεργική αντίδραση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το μοτίβο των αντιδράσεων και των υπεύθυνων τροφών είναι διαφορετικό για κάθε ασθενή και δεν θα πρέπει να γενικεύεται.
Στην περίπτωση της αλλεργίας σε πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων, ο ρόλος των συμπαραγόντων στην εκδήλωση αντιδράσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Η ύπαρξη ενός -και πολύ περισσότερο πολλαπλών- από τους παράγοντες αυτούς αυξάνει την πιθανότητα αντίδρασης ή/και τη βαρύτητα αυτής. Οι συμπαράγοντες αυτοί είναι:
- η άσκηση
- το αλκοόλ
- φαρμακευτική αγωγή με ασπιρίνη ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
- η λήψη μεγάλης ποσότητας τροφής με άδειο στομάχι
- ένα εμπύρετο (πυρετός)
- η έμμηνος ρύση σε γυναίκες
“Όταν συνυπάρχουν ένας ή περισσότεροι από τους παραπάνω παράγοντες είναι περισσότερο πιθανό να εμφανιστεί αντίδραση σε μία τροφή”
Πως γίνεται η διάγνωση του LTP συνδρόμου;
Οι ασθενείς με σχετικό ιστορικό αντιδράσεων σε τρόφιμα και κλινική υποψία LTP συνδρόμου θα πρέπει να υποβάλλονται σε αλλεργιολογικό έλεγχο για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό LTP συνδρόμου.
Γενικά, η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει:
- δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά τεστ) σε σχετικά τροφικά αλλεργιογόνα
- έλεγχο στο αίμα ειδικών IgE ανοσοσφαιρινών που αναγνωρίζουν τροφικά αλλεργιογόνα
- εξειδικευμένο εργαστηριακό έλεγχο, όπου μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς η ευαισθητοποίηση σε LTPs. Τα τελευταία χρόνια, οι πρόοδοι στην μοριακή αλλεργιολογία επιτρέπουν την εξατομικευμένη και ακριβή διάγνωση του LTP συνδρόμου, με τη βοήθεια ειδικών εξετάσεων στο αίμα (μοριακά αλλεργιογόνα).
Δεν είχα ποτέ μου αντίδραση. Μπορώ να ξέρω εάν έχω LTP σύνδρομο;
Η διαγνωστική προσέγγιση του LTP συνδρόμου είναι επισφαλής στην περίπτωση που ένα συμβατό ιστορικό απουσιάζει. Φαίνεται πως η ευαισθητοποίηση σε LTPs -ένα θετικό δηλαδή τεστ- είτε με εξέταση στο αίμα, είτε στο δέρμα, είναι αρκετά συχνή.
Παράλληλα, ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών με ευαισθητοποίηση δεν εκδηλώνουν συμπτώματα στη βρώση τροφών που περιέχουν LTPs. Η πιθανότητα κάποιοι από τους ασθενείς αυτούς να εκδηλώσουν αργότερα συμπτώματα δεν μπορεί με κάποιο τρόπο να προσδιορισθεί.
Έτσι, ο έλεγχος για LTP σύνδρομο στο γενικό πληθυσμό μπορεί να οδηγήσει ανθρώπους χωρίς κλινική αλλεργία στην άνευ λόγου αποφυγή αρκετών τροφών και σε σημαντικό περιορισμό της καθημερινότητας τους.
Έχω LTP σύνδρομο, τι θα πρέπει να κάνω;
Δεν υπάρχει, δυστυχώς, θεραπεία για το LTP σύνδρομο, μέχρι σήμερα. Για έναν ασθενή που πάσχει από αλλεργία σε πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων, η βασική αντιμετώπιση είναι η αποφυγή κάποιων τροφών. Αναλόγως της βαρύτητας των αντιδράσεων, αλλά και των εμπλεκόμενων τροφών, οι τροφές που θα πρέπει να αποφεύγονται διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή.
“Οι τροφές που οι ασθενείς με LTP σύνδρομο πρέπει να αποφεύγουν διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή”
Γενικά, μέρη των φρούτων με υψηλή συγκέντρωση σε LTPs, όπως η φλούδα, θα πρέπει να αποφεύγονται. Παράλληλα, προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στην θερμοανθεκτικότητα των LTPs, με αποτέλεσμα αντιδράσεις και σε μαγειρεμένες τροφές.
Παράλληλα, η συμβολή των πιθανών συμπαραγόντων, όπως η άσκηση, σε αντιδράσεις λόγω LTP θα πρέπει να επισημαίνεται. Η διεξοδική διερεύνηση και σωστή ενημέρωση των ασθενών είναι σημαντική για την αποφυγή σύγχυσης και αδικαιολόγητου φόβου που μπορεί να έχει σημαντικούς περιορισμούς στην καθημερινότητα τους.
“Δεν αντιδρούν όλοι οι ασθενείς με LTP σύνδρομο σε κάθε τροφή που περιέχει LTPs”
Η αλλεργία σε πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων, εκδηλώνεται με ετερογένεια τόσο στη βαρύτητα, όσο στα εμπλεκόμενα τρόφιμα. Επιπλέον, η άλλοτε άλλη επίδραση λοιπόν παραγόντων καθιστά απρόβλεπτη την καθημερινότητα των ασθενών.
Λόγω αυτού, οι ασθενείς θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι στην αναγνώριση και αντιμετώπιση ενός επεισοδίου. Η σωστή εκπαίδευση τους στην χρήση της αγωγής και ιδιαίτερα της αυτοενιέμενης αδρεναλίνης είναι καθοριστική. Ενημερωθείτε εκτενέστερα στο άρθρο για την αντιμετώπιση της αναφυλαξίας.
Συνοπτικά, εάν έχετε διαγνωσθεί με LTP σύνδρομο θα πρέπει να:
- ακολουθείτε τις οδηγίες αποφυγής σας, με βάση τον αλλεργιολογικό έλεγχο και το ιστορικό των αντιδράσεων σας
- έχετε υπόψιν πως αντιδράσεις σε νέα τρόφιμα δεν αποκλείεται να συμβούν, ειδικά όταν συνυπάρχουν συμπαράγοντες
- φέρετε πάντα μαζί σας την αγωγή επεισοδίου αναφυλαξίας που ας έχει δώσει ο Αλλεργιολόγος σας και -εάν χρειαστεί- ακολουθείτε τις γραπτές οδηγίες του πλάνου αντιμετώπισης ενός επεισοδίου.