Τι είναι η αλλεργία σε κόκκινο κρέας (a-gal σύνδρομο);

Η αλλεργία στο κόκκινο κρέας (a(alpha)-gal σύνδρομο) παρουσιάζει ιδιαιτερότητες που τη διαφοροποιούν από την τυπική τροφική αλλεργία. Αποτέλεσμα μιας προσεκτικής παρατήρησης το 2007 στις Η.Π.Α., αποτελεί μια άκρως ενδιαφέρουσα επιστημονική ιστορία.

Το βασικό υπεύθυνο αλλεργιογόνο είναι ένας ολιγοσακχαρίτης,  η γαλακτόζη-άλφα-1,3-γαλακτόζη (α-γαλακτόζη). Εν συντομία, σε κάποιους ανθρώπους, ένας κρότωνας (τσιμπούρι) μπορεί να προκαλέσει μετέπειτα εμφάνιση αλλεργίας σε κάθε είδος κόκκινου κρέατος.

“Σε ασθενείς με α-gal σύνδρομο η αλλεργία προκαλείται μετά από δήγματα κρότωνα”

Τα συμπτώματα σε ασθενείς με α-gal σύνδρομο, σε αντίθεση με την τυπική τροφική αλλεργία εμφανίζονται καθυστερημένα, περίπου 3-6 ώρες μετά.

“Τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν μέχρι και 8 ώρες μετά τη βρώση κόκκινου κρέατος”

Πώς προκαλείται το α-gal σύνδρομο;

Στο σάλιο του κρότωνα περιέχεται ένας υδατάνθρακας, η α-γαλακτόζη (a-gal),  ο οποίος φυσιολογικά δεν υπάρχει στον άνθρωπο. Με το δήγμα (δάγκωμα), ο κρότωνας μεταδίδει στον άνθρωπο την α-γαλακτόζη, η οποία ενεργοποιεί μια ανοσολογική απάντηση που καθιστά τον άνθρωπο αλλεργικό σε αυτή. 

Το κλινικό αποτέλεσμα των παραπάνω είναι να εκδηλώνει ο ασθενής μία αλλεργική αντίδραση, με βαρύτητα που ποικίλλει ανά περίπτωση, κάθε φορά που καταναλώνει κόκκινο κρέας ή προϊόντα που περιέχουν α-γαλακτόζη (Εικόνα 1).

“Οι περισσότερο ευαίσθητοι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα και σε ζωικά παράγωγα”

Το τσίμπημα προηγείται της εκδήλωσης αλλεργίας κατά αρκετούς μήνες, οπότε και ο ασθενής καταναλώνει κρέας κανονικά. Από τη στιγμή, όμως, που θα εκδηλωθεί η αλλεργία, σχεδόν κάθε φορά που θα τρώει κρέας θα προκαλούνται συμπτώματα.

Η βαρύτητα των συμπτωμάτων αυτών μπορεί να ποικίλλει. Κάποιοι ασθενείς θα εκδηλώσουν ήπιες αντιδράσεις, συνήθως κνιδωτικές, ενώ σε άλλους μπορεί να εμφανιστούν μέχρι και συμπτώματα αναφυλαξίας (αλλεργικού σοκ).  

Συμπτώματα αλλεργίας σε χοιρινό, μοσχαρίσιο, πρόβειο ή άλλο κόκκινο κρέας

Οι ασθενείς με αλλεργία σε κόκκινο κρέας, στα πλαίσια του α-gal συνδρόμου εμφανίζουν συμπτώματα μετά από βρώση:

• χοιρινού κρέατος
• μοσχαρίσιου κρέατος
• κρέατος αιγοπροβάτων 
• άλλα κόκκινα κρέατα

“Κάποιοι -μα όχι όλοι- ασθενείς θα χρειαστεί να αποφεύγουν και τα γαλακτοκομικά προϊόντα”

Άλλες πηγές έκθεσης σε α-γαλακτόζη είναι:

• γάλα και γαλακτοκομικά
• εντόσθια ζώων
• σνακ με ζελατίνη (όπως τα ζελεδάκια)
• συμπληρώματα κολλαγόνου 
• φάρμακα και κάποια μονοκλωνικά αντισώματα (cetuximab)
• εμβόλια με ζελατίνη (όπως έρπητα ζωστήρα, ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς)
• άλλα ιατρικά προϊόντα με ζελατίνη

“Τα πουλερικά και τα ψάρια δεν περιέχουν α-Gal και θεωρούνται ασφαλείς εναλλακτικές”

Τα συμπτώματα της αλλεργίας στο κόκκινο κρέας είναι αντίστοιχα της κλασικής τροφικής αλλεργίας και μπορεί να εκδηλωθούν από διάφορα όργανα και συστήματα. Η βαρύτητα μπορεί να ποικίλλει από ήπιες αντιδράσεις μέχρι και αλλεργικό σοκ (Εικόνα 2):

• Δέρμα: με κνησμό, ερυθρότητα, κνιδωτικά εξανθήματα ή/και αγγειοοίδημα
• Οφθαλμούς: με ερυθρότητα επιπεφυκότων και αγγειοοίδημα βλεφάρων
• Αναπνευστικό: με ρινική καταρροή ή και συμφόρηση, βήχα, βράγχος (βράχνιασμα) φωνής, συριγμό (σφύριγμα) στην αναπνοή και δύσπνοια
• Καρδιαγγειακό: με ζάλη, διαταραχές του σφυγμού, υπόταση, απώλεια αισθήσεων
• Γαστρεντερικό: με ναυτία, εμετούς, διαρροϊκές κενώσεις ή κοιλιακό άλγος

Διάγνωση αλλεργίας στο κόκκινο κρέας

Χαρακτηριστικό του συνδρόμου αυτού είναι πως οι αντιδράσεις μπορεί να εμφανιστούν μέχρι και 6 ώρες μετά τη βρώση του κόκκινου κρέατος. Χρειάζεται, λοιπόν,  καταρχάς, ένα ιδιαίτερα λεπτομερές ιστορικό, προκειμένου να τεθεί η κλινική υποψία του συνδρόμου. Σε κάποιους ασθενείς η επιμονή κνησμού στο σημείο του τσιμπήματος αποτελεί προγνωστικό δείκτη μετέπειτα ευαισθητοποίησης στην α-γαλακτόζη. 

“Η αντίδραση στο κόκκινο κρέας εμφανίζεται συνήθως 3-6 ώρες μετά τη βρώση και δυσχεραίνει τη διάγνωση”

Το υπεύθυνο είδος κρότωνα μπορεί να ποικίλλει αναλόγως τη γεωγραφική περιοχή. Οι αρχικές παρατηρήσεις είχαν ενοχοποιήσει τον κρότωνα Lone Star (Amblyomma americanum), αλλά μετέπειτα αναφορές κατέδειξαν διάφορα άλλα είδη. Στην Ευρώπη το Ixodes ricinus (τσιμπούρι του προβάτου) είναι ο συνηθέστερα εμπλεκόμενος κρότωνας στο a-gal σύνδρομο.

Από τη στιγμή που τεθεί η υποψία, υπάρχει η δυνατότητα ειδικού μοριακού ελέγχου που προσδιορίζει την ύπαρξη στο αίμα του αντισώματος έναντι της α-γαλακτόζης. Τα αποτελέσματα των δερματικών δοκιμασιών στο κόκκινο κρέας, μπορούν να είναι αρνητικά, χωρίς αυτό να αποκλείει την ύπαρξη αλλεργίας.

Υπάρχει θεραπεία για το a-gal σύνδρομο;

Εάν κάποιος διαγνωστεί με αλλεργία στο κόκκινο κρέαας, θα πρέπει να το αποφεύγει στη συνέχεια. Αναλόγως της ευαισθητοποίησης, το εύρος της αποφυγής είναι δυαντόν να επεκταθεί. Έτσι, ασθενείς με σοβαρότερη αλλεργία θα αποφεύγουν και τα γαλακτοκομικά, ή ακόμα και μικρές ποσότητες α-γαλακτόζης σε φάρμακα.

Α-γαλακτόζη εμπεριέχεται σε μεγάλη συγκέντρωση και σε ένα φάρμακο κατά του καρκίνου, τη σετουξιμάμπη (cetuximab), όπου οι αντιδράσεις εμφανίζονται άμεσα. 

Η επιτυχημένη αποφυγή του κόκκινου κρέατος και -εάν χρειάζεται- των παραγώγων του είναι σημαντική για τη μετέπειτα πορεία της αλλεργίας στο κόκκινο κρέας. Φαίνεται πως σε ένα ποσοστό ασθενών, η αποφυγή επιπλέον έκθεσης σε α-γαλακτόζη συμβάλλει στο να αποδράμει η αλλεργία στο κόκκινο κρέας σταδιακά.

“Σε κάποιους ασθενείς, μετά από αποφυγή έκθεσης σε κρότωνες, η αλλεργία στο κόκκινο κρέας σταδιακά θα υποχωρήσει” 

Ένα επεισόδιο αναφυλακτικής αντίδρασης, είναι ,όμως, πάντα πιθανό. Οι ασθενείς με αλλεργία στο κόκκινο κρέας θα πρέπει να έχουν πάντα αγωγή αντιμετώπισης πιθανού επεισοδίου αναφυλαξίας (συμπεριλαμβανομένης της αδρεναλίνης). Θα πρέπει, επίσης, και να έχουν γραπτό πλάνο αναγνώρισης των συμπτωμάτων και να έχουν εκπαιδευτεί για το πότε και πως θα λάβουν την αγωγή. 

Νέα δήγματα από κρότωνες θα πρέπει να αποφεύγονται, καθώς έτσι συντηρείται η ευαισθητοποίηση. Σε επιτυχημένη αποφυγή, κάποιοι από του ασθενείς προοδευτικά θα μπορέσουν να ξαναβάλουν το κόκκινο κρέας στη διατροφή τους, με την καθοδήγηση του Ιατρού τους.