Η χολινεργική κνίδωση είναι μία χρόνια, επαγόμενη (φυσική) κνίδωση, η οποία προκαλείται από την αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος. Συνηθέστερα οι ασθενείς με χολινεργική κνίδωση παρατηρούν συμπτώματα στη διάρκεια της άσκησης ή σε περιπτώσεις εφίδρωσης. Η μεταβολή της θερμοκρασίας προκαλεί την ενεργοποίηση κυττάρων που ονομάζονται μαστοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά, απελευθερώνουν ισταμίνη και άλλους μεσολαβητές που δρώντας επάγουν την εμφάνιση κνησμού και εξανθήματος.

Είναι συχνό η χολινεργική κνίδωση να συνυπάρχει με μία ή και περισσότερες άλλες επαγόμενες κνιδώσεις. Τέτοιες μπορεί να είναι ο συμπτωματικός δερμογραφισμός, η κνίδωση εκ ψύχους, η υδατογενής κνίδωση ή άλλες. Η χολινεργική κνίδωση εμφανίζεται συνήθως μεταξύ 10 και 30 ετών, σχετικά συχνότερα στους άνδρες από ότι στις γυναίκες. Επίσης, παρατηρείται συχνότερα σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνια κνίδωση ή άλλες ατοπικές παθήσεις.

“Συχνά σε ασθενείς με χρόνια κνίδωση συνυπάρχουν και άλλες φυσικές κνιδώσεις” 

Πότε εκδηλώνεται η χολινεργική κνίδωση; 

Πρακτικά, απαραίτητη προϋπόθεση για να εκδηλωθούν τα συμπτώματα της χολινεργικής κνίδωσης είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του κορμού. Όταν παράλληλα με την αύξηση της θερμοκρασίας συνυπάρχει και χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος, τα συμπτώματα εμφανίζονται ευκολότερα. Για το λόγο αυτό πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν σπανιότερα συμπτώματα το καλοκαίρι, παρά τoυς χειμερινούς μήνες. Συχνές καταστάσεις, όπου αυτό συμβαίνει, είναι σε:

• άσκηση (ιδιαίτερα έντονη)
• μπάνιο με ζεστό νερό
• έντονα συγκινησιακές καταστάσεις και stress
• ένδυση με ρούχα που δεν αφήνουν το σώμα “να αναπνεύσει”
• βρώση καυτερών φαγητών
• λήψη ασπιρίνης ή άλλων ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα)

“Οι ασθενείς με χολινεργική κνίδωση παρουσιάζουν ευκολότερα συμπτώματα όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι χαμηλή”

Ποια τα συμπτώματα της χολινεργικής κνίδωσης;

Τα συμπτώματα της χολινεργικής κνίδωσης εμφανίζονται αιφνίδια, συνήθως εντός λίγων λεπτών από την έναρξη της εφίδρωσης. Διαρκούν από 30 λεπτά μέχρι και λίγο περισσότερο από μία ώρα, και υποχωρούν σταδιακά με την πτώση της θερμοκρασίας του σώματος. Τα χαρακτηριστικά των επεισοδίων χολινεργικής κνίδωσης είναι:

• αρχικά αίσθημα καύσους, κνησμού και θερμού που προηγείται της εμφάνισης εξανθήματος
• εξάνθημα που μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα, συνηθέστερα σε κορμό και άνω άκρα (σπάνια σε παλάμες,  πέλματα ή μασχάλες)
• το εξάνθημα συνήθως αποτελείται από πολλαπλούς μικρούς πομφούς που περιβάλλονται από ερύθημα. Μερικές φορές συνενώνονται και σχηματίζουν μεγαλύτερους πομφούς.
• συνοδεύεται από έντονο κνησμό

“Η βαρύτητα των συμπτωμάτων στα επεισόδια χολινεργικής κνίδωσης ποικίλλει σημαντικά”

Σε κάποιους ασθενείς, τα επεισόδια μπορεί να εξελίσσονται σοβαρότερα, με συστηματικά συμπτώματα. Κάποιες φορές στους ασθενείς αυτούς μπορεί να συνυπάρχουν υποκείμενα νοσήματα με διαταραχές των μαστοκυττάρων. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι:

• κεφαλαλγίες
• αίσθημα παλμών
• δύσπνοια και συριγμό στην αναπνοή
• κοιλιακό άλγος και διαρροϊκές κενώσεις

Συσχετίζεται η χολινεργική κνίδωση με το αλλεργικό σοκ;

Σπάνια, έχει παρατηρηθεί η συσχέτιση της χολινεργικής κνίδωσης με συμπτώματα αναφυλαξίας. Στους ασθενείς αυτούς, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα από το αναπνευστικό (όπως δύσπνοια ή ρινική συμφόρηση), το γαστρεντερικό (όπως ναυτία, τάση για εμετό ή διαρροϊκές κενώσεις) και το καρδιαγγειακό σύστημα (όπως ζάλη, υπόταση). Η χολινεργική κνίδωση στις περιπτώσεις αυτές χαρακτηρίζεται ως μη κατηγοριοποιημένη.

Οι ασθενείς αυτοί δεν θα πρέπει να ασκούνται μόνοι. Θα πρέπει επίσης, να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, ώστε να αναγνωρίζουν εγκαίρως ένα επεισόδιο αναφυλαξίας, αλλά και στα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσουν για την αντιμετώπιση του. Παράλληλα, με την έναρξη των συμπτωμάτων χολινεργικής κνίδωσης, θα πρέπει να διακόπτεται το εκλυτικό ερέθισμα. Για παράδειγμα, σε επεισόδια στην άσκηση, η άμεση διακοπή αυτής θα οδηγήσει συχνά σε σταδιακό περιορισμό των συμπτωμάτων.

Πως μπορώ να περιορίσω τα επεισόδια χολινεργικής κνίδωσης;

Δυστυχώς, δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία για τους ασθενείς με χολινεργική κνίδωση. Η αντιμετώπιση της νόσου βασίζεται στην προσπάθεια περιορισμού των καταστάσεων που επάγουν συμπτώματα και -όταν αυτή είναι ανεπαρκής- στη συμπτωματική αγωγή. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, η χολινεργική κνίδωση είναι ανθεκτική στην φαρμακευτική αγωγή.

Με την κατάλληλη εκπαίδευση οι ασθενείς αναγνωρίζουν τις δραστηριότητες που συχνότερα οδηγούν σε επεισόδια κνίδωσης. Τέτοιες μπορεί να είναι η έντονη άσκηση, η χρήση σάουνας ή το μπάνιο με καυτό νερό. Όπου είναι εφικτό, οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να αποφεύγονται ή να περιορίζονται. Σε μερικούς ασθενείς, η άμεση ελάττωση της θερμοκρασίας του σώματος οδηγεί στον περιορισμό των συμπτωμάτων.

“Σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατόν να αποφευχθούν επεισόδια χολινεργικής κνίδωσης με μικρές τροποποιήσεις της καθημερινότητας” 

Διαιτητικές παρεμβάσεις, ενδεχομένως να βοηθήσουν τους ασθενείς με χολινεργική κνίδωση, και περιλαμβάνουν τροφές ή ποτά που επάγουν τα συμπτώματα. Η αποφυγή των καυτερών φαγητών, των πιπεριών σε μεγάλη ποσότητα, όπως και του αλκοόλ, συχνά βοηθούν. Παράλληλα, σε ορισμένους ασθενείς θα βοηθήσει η κατανάλωση τροφών, όπως οι σούπες, να είναι σε χαμηλότερη θερμοκρασία και όχι καυτές.

Ποια η θεραπεία της χολινεργικής κνίδωσης;

Τα παραπάνω μέτρα δεν είναι εξίσου αποτελεσματικά σε κάθε ασθενή, όπως επίσης δεν επιτυγχάνουν την πλήρη αποφυγή των επεισοδίων. Στις περιπτώσεις αυτές, ιδίως εάν τα επεισόδια είναι συχνά, χορηγείται συμπτωματική αγωγή. Δυστυχώς, υπάρχουν ασθενείς που παρά τη φαρμακευτική αγωγή θα εμφανίζουν συμπτώματα χολινεργικής κνίδωσης, που θα περιορίζουν την καθημερινότητα τους.

Τα από του στόματος αντιισταμινικά είναι τα φάρμακα που συνηθέστερα χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της χολινεργικής κνίδωσης. Για κάθε ασθενή, το αντιισταμινικό που θα χρησιμοποιηθεί, όπως και η βέλτιστη δοσολογία αυτού θα πρέπει να εξατομικεύονται.

Σπανιότερα, έχουν χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με χολινεργική κνίδωση και άλλες κατηγορίες φαρμάκων, όπως οι β-αποκλειστές ή νεότερες θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα, όπως η ομαλιζουμάμπη.