Η αφρικανική σκόνη, γνωστή και ως σκόνη Σαχάρας, είναι ένα φυσικό φαινόμενο που επηρεάζει την υγεία μας με πολλούς τρόπους. Η σκόνη αυτή μεταφέρεται μέσω των ανέμων από τη Σαχάρα σε πολλά σημεία της υφηλίου. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται συχνότερα και μπορεί να προκαλέσει διάφορα αναπνευστικά προβλήματα, ιδιαίτερα σε άτομα με αλλεργίες και άσθμα.
“Η έκθεση σε αφρικανική σκόνη έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες”
Έρευνες δείχνουν ότι οι μεταφορές αφρικανικής σκόνης έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτή η αύξηση αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες, όπως:
1. Κλιματική αλλαγή: Οι αύξηση της θερμοκρασίας και στα μοτίβα των ανέμων ευνοούν την αυξημένη μεταφορά σκόνης από τη Σαχάρα
2. Μεταβολές στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία του αέρα: οι υψηλές πιέσεις τροποποιήσεις ατμοσφαιρικών ρευμάτων στον Ευρω-Ατλαντικό τομέα δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για τη μεταφορά σκόνης κατά τη χειμερινή περίοδο
2. Ανθρωπογενείς παρεμβάσεις: οι αλλαγές στη χρήση της γης στην περιοχή της Σαχάρας έχουν αυξήσει την ποσότητα της σκόνης που μεταφέρεται
Τι περιέχει η αφρικανική σκόνη;
Μαζί με την αφρικανική σκόνη μεταφέρονται και πολλές άλλες ουσίες, οι οποίες εισπνέονται από τον άνθρωπο. Οι ουσίες αυτές αδρά μπορούν να διακριθούν σε:
Α. Οργανικές:
1. Γύρεις και σπόρια μυκήτων από βλάστηση σε ερημικές και ημι-ερημικές περιοχές.
2. Μύκητες και βακτήρια από το έδαφος αλλά και από οργανισμούς σε αποσύνθεση. Μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις, να εκκινήσουν ή να επιτείνουν ανοσολογικές αντιδράσεις στον άνθρωπο
3. Ιοί προερχόμενοι από το έδαφος και οργανικές ουσίες που μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις
4. Φυτικά και ζωικά υλικά όπως τμήματα φύλλων ή φυτικών ιστών, υλικά κοπράνων και επιθηλίων ζώων αλλά και εντόμων
“Στις Μεσογειακές χώρες κάθε χρόνο μεταφέρονται περίπου 4 εκατομμύρια τόνοι σκόνης από την έρημο της Σαχάρας”
Β. Ανόργανες:
1. Σκόνη ορυκτών που μπορεί να περιέχει άργιλο, χαλαζία κ.α
2. Βαρέα μέταλλα, όπως μόλυβδος (Pb), υδράργυρος (Hg), κάδμιο (Cd), αρσενικό (As), προερχόμενα κυρίως από ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως οι εξορύξεις. Τα παραπάνω πιθανώς είναι τοξικά για τον άθρωπο και συσχετιστεί με νευρολογικές και άλλες βλάβες
3. Βιομηχανικοί ρυπαντές, όπως πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) και διοξίνες επίσης επιβλαβή για την υγεία
4. Ραδιενεργά στοιχεία όπως Ουράνιο (U), Θόριο (Th), Ραδόνιο (Rn)
3. Άλλα, όπως άλατα (χλωριούχο νάτριο και ανθρακικό ασβέστιο) και ιχνοστοιχεία (φωσφόρος, κάλιο, σίδηρος)
Επιπτώσεις στην υγεία
Η αφρικανική σκόνη περιέχει διάφορα αλλεργιογόνα και ρύπους, όπως γύρη, βακτήρια και βαρέα μέταλλα. Αυτά τα σωματίδια μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας και άσθματος.
Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα αφρικανικής σκόνης συνδέεται με αύξηση των επισκέψεων στα επείγοντα λόγω κρίσεων άσθματος αλλά και εντονότερα συμπτώματα από το αναπνευστικό όπως ο βήχας.
“Αν και συχνότερα αναφέρεται ως “αφρικανική σκόνη” ή "σκόνη της Σαχάρας”, το φαινόμενο παρατηρείται σχεδόν σε κάθε έρημο στον πλανήτη”
Συμπτώματα λόγω της αφρικανικής σκόνης
Η αφρικανική σκόνη μπορεί να επηρεάσει το αναπνευστικό σύστημα μέσω διάφορων μηχανισμών:
- Εισπνοή Σωματιδίων: Τα λεπτά σωματίδια της σκόνης μπορούν να εισέλθουν βαθιά στους πνεύμονες, προκαλώντας φλεγμονή και ερεθισμό.
- Αλλεργιογόνα: Η σκόνη μπορεί να μεταφέρει γύρη και άλλα αλλεργιογόνα, προκαλώντας αλλεργικές αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα.
- Τοξικές Ουσίες: Τα βαρέα μέταλλα και οι χημικές ουσίες που περιέχει η σκόνη μπορούν να επιδεινώσουν τα αναπνευστικά προβλήματα.
Πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν εξετάσει τις επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στην υγεία:
• Σύμφωνα με τον Middleton et al. (2008), η σκόνη της Σαχάρας μπορεί να αυξήσει τις συγκεντρώσεις των μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα της Μεσογείου, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα του αέρα και προκαλώντας αναπνευστικά προβλήματα.
• Μια μελέτη των Gyan et al. (2005) αναφέρει ότι η αφρικανική σκόνη μπορεί να μεταφέρει παθογόνα μικρόβια και τοξικές ουσίες, αυξάνοντας τον κίνδυνο αναπνευστικών λοιμώξεων.
Τα κύρια συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει η αφρικανική σκόνη περιλαμβάνουν:
- Αλλεργική Ρινίτιδα: Συμπτώματα όπως ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα, και κνησμός στη μύτη.
- Άσθμα: Βήχας, δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή), συριγμός (σφύριγμα στο στήθος), ακόμα και κρίση άσθματος.
- Ερεθισμός Ματιών: Κνησμός, κοκκίνισμα και δάκρυα στα μάτια.
- Δερματικά Προβλήματα: Ερεθισμός και εξανθήματα στο δέρμα.
Αφρικανική σκόνη και θεραπεία
Δυστυχώς δεν υπάρχει ειδική για την Αφρικανική σκόνη θεραπεία. Ο περιορισμός της έκθεσης και η συμπτωματική αντιμετώπιση είναι οι δύο βασικοί άξονες αντιμετώπισης.
Μέτρα που μπορεί κανείς να ακολουθήσει για να προστατευθεί τις επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης είναι:
- Μείνετε εντός: αποφύγετε την υπαίθρια δραστηριότητα κατά τις ημέρες με υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης. Εάν θα πρέπει να παραμείνετε σε εξωτερικό χώρο για πολύ, η χρήση μάσκας μπορεί να βοηθήσει.
- Χρήση φίλτρων αέρα: επενδύστε σε φίλτρα αέρα για το σπίτι και το γραφείο σας, τα οποία μπορούν να αφαιρέσουν τα λεπτά σωματίδια από τον αέρα. Ειδικότερα στο υπνοδωμάτιο, η χρήση φίλτρων HEPA είναι σημαντική.
- Καθαρισμός χώρων: κρατήστε τους εσωτερικούς χώρους καθαρούς και χωρίς σκόνη, χρησιμοποιώντας υγρά πανιά για τον καθαρισμό των επιφανειών.
- Φαρμακευτική αγωγή: η τακτική λήψη με σωστό τρόπο των φαρμάκων που σας έχει συνταγογραφήσει ο αλλεργιολόγος σας είναι απαραίτητη για τον έλεγχο των συμπτωμάτων.
"Η σκόνη από τη Σαχάρα μεταφέρεται παγκόσμια, μόνο 12% αυτής στην Ευρώπη, 28% στην Αμερική και ένα 60% νότια της Γουινέας"
Η αφρικανική σκόνη αποτελεί ένα σημαντικό περιβαλλοντικό φαινόμενο που μπορεί να επιδεινώσει τις αλλεργίες και το άσθμα, όπως και το γενικότερο οικοσύστημα μας. Είναι κρίσιμο να ενημερωνόμαστε σωστά και να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα για την προστασία της υγείας μας. Για περισσότερες πληροφορίες και συμβουλές, επισκεφτείτε τον ειδικό αλλεργιολόγο σας.