Τι είναι η χρόνια κνίδωση;
Η χρόνια κνίδωση είναι μία πάθηση του δέρματος, η οποία εκδηλώνεται με επαναλαμβανόμενα εξανθήματα που συνυπάρχουν με κνησμό. Τα εξανθήματα στην κνίδωση δεν διαρκούν πολύ και υποχωρούν συνήθως σε λιγότερο από μία-δύο ημέρες.
Κάποιοι ασθενείς θα εμφανίσουν παράλληλα και αγγειοοίδημα (πρήξιμο), συχνότερα σε χείλη, βλέφαρα ή στα γεννητικά όργανα. Το αγγειοοίδημα είναι δυνατόν να εμφανίζεται και μόνο του, χωρίς να συνυπάρχει κνίδωση.
“Σε μερικούς ασθενείς η κνίδωση μπορεί να επιμένει για περισσότερο από 6 εβδομάδες, μέχρι και μερικά χρόνια”
Η κνίδωση -με ή χωρίς αγγειοοίδημα- είναι ιδιαίτερα κοινή και αποδράμει συνήθως μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Στις περιπτώσεις αυτές ονομάζεται οξεία κνίδωση και είναι τόσο συχνή που θα την εμφανίσει μέχρι και το 20% των ανθρώπων σε κάποια φάση της ζωής τους.
“Περίπου 1.8% του γενικού πληθυσμού θα εμφανίσει χρόνια κνίδωση”
Σπανιότερα, όμως, τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερο από 6 εβδομάδες (χρόνια κνίδωση) και μπορεί να παραμείνουν για αρκετά χρόνια. Η χρόνια αυθόρμητη κνίδωση είναι ένας άλλος όρος που συχνά χρησιμοποιείται, προκειμένου να μην συγχέεται η χρόνια κνίδωση με τις διάφορες επαγόμενες (φυσικές) κνιδώσεις. Τέτοιες είναι οι κνιδώσεις που εμφανίζονται μετά την επίδραση ενός φυσικού παράγοντα όπως η μηχανική πίεση (δερμογραφισμός), το κρύο (κνίδωση εκ ψύχους), η ζέστη (χολινεργική κνίδωση) κ.α.
Πόσο διαρκεί η χρόνια κνίδωση και που οφείλεται;
Στους περισσότερους ασθενείς τα συμπτώματα της χρόνιας κνίδωσης θα υποχωρήσουν μέσα σε μερικούς μήνες. Ένα ποσοστό περίπου 80% των ασθενών η νόσος θα έχει αποδράμει εντός 12 μηνών από την έναρξη των συμπτωμάτων.
“Πότε θα αποδράμουν τα συμπτώματα της χρόνιας κνίδωσης είναι αδύνατον να προβλεφθεί”
Στους υπόλοιπους ασθενείς, η χρόνια κνίδωση θα επιμείνει για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα. Παράλληλα, δεν υπάρχουν δεδομένα πως κάποια θεραπευτική η άλλη παρέμβαση μπορεί να τροποποιήσει τη διάρκεια της νόσου.
Ποια άλλα νοσήματα μπορεί να έχουν παρόμοιες εκδηλώσεις;
Σε κάποιες περιπτώσεις ασθενών, που θεωρούσαν πως πάσχουν από χρόνια κνίδωση, μία προσεκτικότερη προσέγγιση μπορεί να αποκαλύψει ένα διαφορετικό νόσημα. Παθήσεις, των οποίων τα συμπτώματα μπορεί να παρερμηνευθούν ως μία χρόνια κνίδωση είναι:
“Άλλα νοσήματα μπορεί να εμφανίζονται με παρόμοια συμπτώματα της χρόνιας κνίδωσης και θα πρέπει να αποκλείονται”
- Η κνιδωτική αγγειΐτιδα, την οποία δυνατόν να υποψιαστεί κάποιος όταν τα εξανθήματα διαρκούν για περισσότερο από μία ημέρα. Παράλληλα, συχνά συνοδεύονται από αίσθημα πόνου, ενώ, όταν υποχωρούν, αφήνουν σημάδια που μοιάζουν με μελανιές. Η κνιδωτική αγγειΐτιδα συχνά συνυπάρχει με αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ύπαρξη των οποίων θα πρέπει να διερευνάται.
- Η κνιδωτική δερματίτιδα, όπου τα εξανθήματα εμφανίζονται ως κνιδωτικές πλάκες, που επιμένουν, όμως, για εβδομάδες. Επίσης, όταν αποδράμουν εμφανίζουν απολέπιση (μικρά λέπια στο δέρμα) της περιοχής. Οι δερματικές αυτές βλάβες οφείλονται σε ιδιοπαθή φλεγμονή του δέρματος.
- Η κηλιδοβλατιδώδης δερματική μαστοκυττάρωση (urticaria pigmentosa), η οποία αποτελεί μία από τις πιθανές εκδηλώσεις μιας μαστοκυτταρικής νόσου. Πρόκειται για δερματικές βλάβες που μετά από ήπια μηχανική τριβή εμφανίζουν χαρακτηριστική εικόνα πομφού (Darrier sign). Μπορείτε να ενημερωθείτε ειδικότερα στο αντίστοιχο άρθρο του ιστότοπου για τη μαστοκυττάρωση.
- Σε σπάνια, αυτοφλεγμονώδη νοσήματα με περιοδικό πυρετό οι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν κνιδωτικό εξάνθημα, συνήθως - αλλά όχι απαραίτητα- μετά την έκθεση στο κρύο. Τέτοια νοσήματα είναι τα σχετιζόμενα με κρυοπυρίνη περιοδικά σύνδρομα και το σύνδρομο Snitzler. Το εξάνθημα, στις περιπτώσεις αυτές, εμφανίζεται συνήθως σε συμμετρικές περιοχές και δεν συνυπάρχει κνησμός.
Ποιες εξετάσεις είναι απαραίτητες για τη διάγνωση της χρόνιας κνίδωσης;
Η κλινική υποψία της χρόνιας κνίδωσης τίθεται με το χαρακτηριστικό ιστορικό και την εικόνα των δερματικών εκδηλώσεων κατά την κλινική εξέταση. Συνήθως δεν θα χρειαστεί βιοψία των εξανθημάτων, εκτός από τις περιπτώσεις όπου θεωρείται πιθανή μία κνιδωτική αγγειΐτιδα.
“Οι δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά τεστ) δεν είναι απαραίτητες για τη διάγνωση της χρόνιας κνίδωσης”
Παράλληλα, γίνεται και ένας γενικός έλεγχος για τον αποκλεισμό πιθανών άλλων νοσημάτων που μπορεί να συνυπάρχουν με τη χρόνια κνίδωση. Συνηθέστερα, δεν απαιτείται εκτεταμένος έλεγχος, εκτός εάν τεθεί από το ιστορικό ή την κλινική εξέταση η υποψία άλλων υποκείμενων νόσων.
Υπάρχει θεραπεία για τη χρόνια κνίδωση;
Η θεραπεία της χρόνιας κνίδωσης στηρίζεται κυρίως σε συμπτωματική αγωγή. Ανάλογα με το πόσο καλά ελέγχονται τα συμπτώματα, και κατά συνέπεια την καθημερινότητα του ασθενούς, η θεραπευτική αυτή αγωγή θα πρέπει να εξατομικεύεται. Ειδικότερα, οι επιλογές που συχνότερα χρησιμοποιούνται για να περιοριστούν τα συμπτώματα της χρόνιας κνίδωσης είναι:
- Τα αντιισταμινικά φάρμακα, και ειδικότερα τα νέας γενιάς, είναι η βασική αγωγή της χρόνιας κνίδωσης. Υπάρχουν δεδομένα πως όλα τα αντιισταμινικά δεν είναι εξίσου αποτελεσματικά στη χρόνια κνίδωση. Τόσο η δοσολογία τους, όσο και η επιλογή του καλύτερου αντιισταμινικού θα πρέπει να επιλέγονται ξεχωριστά για κάθε ασθενή.
“Τα αντιισταμινικά φάρμακα αποτελούν τη βασική επιλογή για την αντιμετώπιση της κνίδωσης στους περισσότερους ασθενείς”
- Το μονοκλωνικό αντίσωμα ομαλιζουμάμπη (Omalizumab) αποτελεί τα τελευταία χρόνια μία σημαντική θεραπευτική επιλογή για τους ασθενείς με ανθιστάμενη στα αντιισταμινικά (“δύστροπη”) κνίδωση. Χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις που τα συμπτώματα της χρόνιας κνίδωσης είτε δεν ελέγχονται επαρκώς με τα αντιισταμινικά, είτε χρειάζονται παρατεταμένα υψηλές δόσεις.
- Τα από του στόματος κορτικοστεροειδή, αν και αποτελεσματικά στον έλεγχο των συμπτωμάτων, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μακροχρόνια στους ασθενείς με χρόνια κνίδωση, λόγω των πολλών ανεπιθύμητων αντιδράσεων. Μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να χρησιμοποιηθούν για λίγες ημέρες στα πλαίσια της αντιμετώπισης ενός παροξυσμού χρόνιας κνίδωσης.
- Η χρήση άλλων θεραπευτικών επιλογών, όπως η κυκλοσπορίνη, έχει περιοριστεί αρκετά και πλέον εφαρμόζεται στους ασθενείς στους οποίους η αγωγή με ομαλιζουμάμπη είναι αναποτελεσματική.
“Στη συντριπτική τους πλειονότητα οι ασθενείς με χρόνια κνίδωση μπορούν να έχουν πλέον μια καλή ποιότητα ζωής”
Για πολλά χρόνια η χρόνια κνίδωση αποτελούσε μία νόσο στην οποία ο επιτυχής περιορισμός των συμπτωμάτων συχνά διέφευγε. Αναπόφευκτα, όταν παραμένει χωρίς ικανοποιητικό έλεγχο, η χρόνια κνίδωση επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στους ασθενείς, αντίστοιχες με άλλα χρόνια νοσήματα. Σήμερα, ευτυχώς, ο έλεγχος της νόσου για τους περισσότερους ασθενείς είναι εφικτός.