Η καλή ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υγεία του ανθρώπου, όχι μόνο για τα αλλεργικά νοσήματα. Συχνά, τα συμπτώματα ασθενών με αλλεργία αναπνευστικού επιδεινώνονται συνθήκες αυξημένης υγρασίας. Μερικές φορές, η επιδείνωση αυτή είναι τόσο έντονη, που πολλοί θεωρούν πως πάσχουν από αλλεργία στην υγρασία καθεαυτή. Στην πραγματικότητα, συνήθως οι μύκητες και άλλα αλλεργιογόνα όπως τα ακάρεα βρίσκονται πίσω από τα συμπτώματα αυτά.

“Με τον όρο μούχλα, ονομάζουμε ορατές με γυμνό μάτι συσσωρεύσεις μυκήτων”

Η επίδραση της υγρασίας στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου είναι πολυεπίπεδη και δεν δρομολογείται αποκλειστικά από την αλλεργία. Μπορεί να συμμετέχουν τόσο αλλεργικοί όσο και μη αλλεργικοί μηχανισμοί, όπως και τοξικές επιδράσεις προϊόντων  των μυκήτων.

Υπάρχουν χιλιάδες είδη μυκήτων, οι οποίοι είναι ετερότροφοι οργανισμοί που δρουν ως σαπρόφυτα, συμβιοτικά ή παθογόνα. Στην πράξη, αυτό σημαίνει πως λίγα μόνο είδη είναι επιβλαβή για τον άνθρωπο. Αυτά, μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα αλλεργίας, παθήσεις λόγω υπερευαισθησίας ή και μυκητιασικές λοιμώξεις. 

“Οι μύκητες είναι σημαντικό αίτιο λοιμώξεων σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς”

Που οφείλεται η αλλεργία στην υγρασία και τη μούχλα;

Δεν είναι ξεκάθαροι όλοι οι μηχανισμοί μέσω των οποίων η υγρασία και η μούχλα προκαλούν εμφάνιση ή επιδείνωση νοσημάτων του αναπνευστικού στον άνθρωπο. Σε πολλές περιπτώσεις, τα συμπτώματα που αποδίδονται σε αλλεργία στην υγρασία είναι στην πραγματικότητα αλλεργία σε σπόρια μυκήτων. Οι μύκητες μπορούν να αναπτυχθούν τόσο ενδοοικιακά, όσο και στη φύση και αναπαράγονται μέσω σπορίων που συνήθως απελευθερώνουν στον αέρα.

Οι μύκητες που συχνότερα μέχρι τώρα έχουν συσχετιστεί με αλλεργική νόσο είναι η αλτερνάρια (Alternaria) και το κλαδοσπόριο (Cladosporium) από τους εξωοικιακούς και ο ασπέργιλλος (Aspergillus) και το πενισίλιουμ (Penicillium) από τους ενδοοικιακούς.

Η παραγωγή των σπορίων των εξωτερικών μυκήτων ποικίλλει, αναλόγως της θερμοκρασίας και της υγρασίας και είναι μέχρι και χίλιες φορές αυξημένη το καλοκαίρι συγκριτικά με το χειμώνα. Υπάρχουν ενδείξεις πως σε εξωτερικό χώρο  μύκητες (όπως η αλτερνάρια ή το κλαδοσπόριο) μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική νόσο, αλλά η παραπάνω συσχέτιση δεν είναι εύκολο να τεκμηριωθεί πλήρως.

“Η επίδραση των μυκήτων στον άνθρωπο, περιλαμβάνει διάφορες ανοσολογικές οδούς, αλλεργικές και μη”

Στους αλλεργικούς ασθενείς σε μύκητες, η έκθεση στα αλλεργιογόνα τους οδηγεί στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, με τελικό αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων. Τα ίδια, όμως, αλλεργιογόνα μπορούν να δράσουν στο ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου και με άλλους (μη αλλεργικούς) μηχανισμούς.

Ακάρεα της οικιακής σκόνης και υγρασία

Παράλληλα, δεν θα πρέπει να ξεχνά κανείς τη σημασία της υγρασίας στην ανάπτυξη των ακάρεων της οικιακής σκόνης. Η αυξημένη υγρασία μέσα στο σπίτι δεν οδηγεί μόνο σε αύξηση των μυκήτων, αλλά και των ακάρεων. Πολλοί ασθενείς αλλεργία αναπνευστικού και επιδείνωση των συμπτωμάτων τους στην υγρασία πάσχουν από αλλεργία στα ακάρεα.

“Τα ακάρεα βρίσκουν το νερό που χρειάζονται από την υγρασία του περιβάλλοντος”

Χαρακτηριστικά, σε περιοχές με αυξημένη υγρασία, η συχνότητα της αλλεργίας σε ακάρεα είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Μπορείτε να ενημερωθείτε αναλυτικά στα αντίστοιχα άρθρα του ιστοτόπου για την αλλεργία στα ακάρεα της οικιακής σκόνης και με ποιους τρόπους μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Πόση υγρασία πρέπει να έχει το σπίτι μου;

Για τους περισσότερους ανθρώπους, καλύτερα ανεκτό είναι είναι ένα επίπεδο υγρασίας μεταξύ 35% και 50%. Στις περιπτώσεις που τα επίπεδα αυτά είναι σταθερά μεγαλύτερα, δημιουργείται συχνά μία αίσθηση δυσκολίας στην αναπνοή. Παράλληλα, το περιβάλλον του σπιτιού είναι περισσότερο κατάλληλο για να αναπτυχθούν, όπως είπαμε, ακάρεα και μύκητες. 

“Η ιδανική υγρασία στο σπίτι θα πρέπει να βρίσκεται μεταξύ 35% και 50%”

Για τη φυσιολογική υγρασία των εσωτερικών χώρων, όμως το λιγότερο δεν είναι απαραίτητα και καλύτερο. Πολύ μικρά επίπεδα υγρασίας στο σπίτι δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες για την επιβίωση ιών και προκαλούν ερεθισμό των ματιών, της μύτης και του αναπνευστικού.

“Τα επίπεδα υγρασίας στο σπίτι δεν θα πρέπει να είναι εξαιρετικά χαμηλά, καθώς αυξάνει η πιθανότητα για ερεθισμό του αναπνευστικού και για ιογενείς λοιμώξεις”

Τέλος, σε ασθενείς που αναφέρουν αλλεργία στην υγρασία, η υγρασία δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που παίζει ρόλο στην ανάπτυξη των μυκήτων. Άλλοι παράγοντες, όπως η θέρμανση του σπιτιού, το τακτικό άνοιγμα των παραθύρων αλλά και η παλαιότητα της οικοδομής έχουν, επίσης, σημασία.

Βρογχικό άσθμα και υγρασία

Η ζωή σε συνθήκες αυξημένης υγρασίας έχει σημαντική επίπτωση στο άσθμα. Η έκθεση σε αλτερνάρια και κλαδοσπόριο κυρίως, αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης άσθματος σε παιδιά και ενήλικες αλλά και τη βαρύτητα ενός άσθματος που ήδη προϋπάρχει.

Τα δεδομένα για την συσχέτιση που έχει το αλλεργικό άσθμα και η υγρασία είναι πλέον πολλά. Η διαβίωση σε συνθήκες με αυξημένη υγρασία αυξάνει την πιθανότητα να εκδηλώσει κάποιος αλλεργικό άσθμα.

“Η υψηλή υγρασία στο σπίτι αυξάνει την πιθανότητα να εμφανιστεί άσθμα”

Παράλληλα, η αυξημένη έκθεση σε μύκητες εντείνει τη σοβαρότητα του άσθματος. Οι μύκητες έχουν ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες και μπορεί να οδηγήσουν σε άσθμα που δεν ανταποκρίνεται καλά στην αγωγή με εισπνεόμενα φάρμακα.

“Παιδιά που μεγαλώνουν σε αυξημένη υγρασία εμφανίζουν συχνότερα παροξυσμούς (κρίσεις) άσθματος”

Τέλος, εάν ένας ασθενής με άσθμα βρεθεί σε ένα χώρο με αυξημένη υγρασία, είναι πιθανό τα συμπτώματα του άσθματος να επιδεινωθούν. Η βαρύτητα των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλει τόσο, που σε κάποιους ασθενείς να εκδηλωθεί κρίση άσθματος. Από την άλλη, φαίνεται πως εάν ελαττωθεί η υγρασία ενός σπιτιού, τα συμπτώματα του άσθματος βελτιώνονται στους περισσότερους ασθενείς.

Αυξημένη υγρασία στο σπίτι, τι να κάνω;

Στο σπίτι, αυξημένη υγρασία και μούχλα συνήθως υπάρχουν στο μπάνιο, τα υπόγεια, στο ψυγείο, στη ντουλάπα και όπου ο αέρας δεν κυκλοφορεί. Πρακτικές οδηγίες για τους ασθενείς με αλλεργία σε μύκητες είναι:

• ιδανικά, χρησιμοποιήστε αφυγραντήρα, εάν μένετε σε περιοχή με αυξημένη υγρασία περιβάλλοντος
• φροντίστε ο φυσικός αέρας να μπαίνει στο σπίτι συχνά και να υπάρχει επαρκής κυκλοφορία του
• όταν κάνετε μπάνιο κλείστε την πόρτα και αφήστε ανοιχτό ένα παράθυρο, μέχρι να επανέλθει η υγρασία του χώρου. Ακολουθήστε αντίστοιχες πρακτικές στο μαγείρεμα, με τη χρήση απορροφητήρα ή των παραθύρων.
• περιορίστε τα φυτά σε γλάστρα εντός του σπιτιού
• διορθώστε, εάν υπάρχουν διαρροές νερού σε οποιοδήποτε μέρος του σπιτιού (προσοχή σε μπάνιο, σωληνώσεις, πλαίσια παραθύρων και οροφή)
• εάν υπάρχει ορατή μούχλα αφαιρέστε την προσεκτικά με χλωρίνη ή άλλα ειδικά καθαριστικά. Ιδανικά, αυτή η εργασία θα πρέπει να γίνει απά μέλος της οικογένειας χωρίς αλλεργία σε μύκητες, με καλό εξαερισμό, χρήση μάσκας προστασίας και ιδιαίτερη προσοχή.

“Όταν καθαρίζετε τα σημάδια μούχλας, σπόρια μυκήτων απελευθερώνονται στον αέρα. Τηρήστε με προσοχή τα μέτρα ασφάλειας ή απευθυνθείτε σε ειδικό καθαρισμού”

• αποφεύγετε το άπλωμα των ρούχων μέσα στο σπίτι
• στεγνώνετε άμεσα η απομακρύνετε σε εξωτερικό χώρο μέχρι να στεγνώσουν επαρκώς βρεγμένα χαλιά ή άλλες μεγάλες υφασμάτινες επιφάνειες.

Είναι, τελικά, αλλεργία στην υγρασία;

Ο όρος "αλλεργία στην υγρασία" μπορεί να αναφέρεται σε μία απλή αίσθηση δυσκολίας στην αναπνοή μέχρι και χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού, αλλεργικά ή μη.