Αίμα, βλέννη στα κόπρανα και αλλεργική πρωκτοκολίτιδα

Εάν παρατηρείτε αίμα στα κόπρανα του παιδιού χωρίς πόνο, άλλα συμπτώματα ή διαταραχή στην ανάπτυξη του, μια πιθανή αιτία είναι η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα. Η επαγόμενη από πρωτεΐνες τροφών αλλεργική πρωκτοκολίτιδα (ή αλλεργική πρωκτοκολίτιδα ή αλλεργική ηωσινοφιλική πρωκτοκολίτιδα) είναι μία από τις αιτίες που εμφανίζεται αίμα, συνήθως αναμεμειγμένου με βλέννη, στα κόπρανα κατά τα άλλα υγιών βρεφών (Εικόνα 1).

“Περισσότερα από τα μισά βρέφη που εμφανίζουν αλλεργική πρωκτοκολίτιδα βρίσκονται υπό αποκλειστικό μητρικό θηλασμό”.

Η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα συνήθως εμφανίζεται εντός των πρώτων εβδομάδων ζωής και συνήθως διαρκεί μερικούς μήνες. Εμφανίζεται λόγω φλεγμονής του κατιόντος τμήματος του παχέως εντέρου, για την οποία ευθύνονται πρωτεΐνες μίας ή -σπανιότερα- περισσότερων τροφών.

“Η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα θα αποδράμει στα μισά περίπου παιδιά μέχρι την ηλικία των 6 μηνών, και στο 95% των παιδιών στους 12 μήνες”

Χαρακτηριστικό της αλλεργικής πρωκτοκολίτιδας είναι πως δεν έχει κάποια εμφανή επίπτωση στην ανάπτυξη ή τη διάθεση του παιδιού. Αντίστοιχα, οι εξετάσεις αίματος του παιδιού είναι συνήθως φυσιολογικές. Εξαίρεση αποτελούν μερικές παραμελημένες για καιρό περιπτώσεις, όπου μπορεί να συνυπάρχει αναιμία.

Που οφείλεται η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα;

Η τροφή που συχνότερα ευθύνεται για την αλλεργική πρωκτοκολίτιδα είναι το αγελαδινό γάλα. Το μητρικό γάλα ενοχοποιείται σε βρέφη που θηλάζουν  αποκλειστικά, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις όπου υπάρχει ταυτόχρονα και διατροφή με φόρμουλα. Φαίνεται ότι η υπεύθυνη τροφή περνάει μέσω του θηλασμού στο παιδί, με αποτέλεσμα να συντηρείται η φλεγμονή και τα επαγόμενα συμπτώματα.

“Η διατροφή της μητέρας παίζει σημαντικό ρόλο στην αλλεργική πρωκτοκολίτιδα”

Η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα ανήκει στις αντιδράσεις σε τροφές που δεν προκαλούνται μέσω IgE μηχανισμού (non-IgE-mediated). Άλλες αντιδράσεις που ανήκουν στην ίδια κατηγορία και κάποιες φορές μπορεί να συγχέονται με την πρωκτοκολίτιδα είναι οι:

• επαγόμενο από πρωτεΐνες τροφών σύνδρομο εντεροκολίτιδας (food protein-induced enterocolitis syndrome)(FPIES), όπου τα συμπτώματα είναι αρκετά εντονότερα, περιλαμβάνουν και άλλες εκδηλώσεις και έχουν σημαντική επίπτωση στο παιδί, λόγω του ότι πάσχει μεγάλο μέρος του γαστρεντερικού.
• επαγόμενη από πρωτεΐνες τροφών εντροπάθεια (food protein-induced enteropathy), όπου η φλεγμονή αφορά το λεπτό έντερο.

“Η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα δεν προκαλείται μέσω IgE μηχανισμού”

Πως γίνεται η διάγνωση της αλλεργικής πρωκτοκολίτιδας;

Δεν υπάρχει ειδική εξέταση για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση της αλλεργικής πρωκτοκολίτιδας. Η συσχέτιση με το πιθανά υπεύθυνο τρόφιμο γίνεται με την βελτίωση που παρατηρείται, όταν αυτό αποκλειστεί από τη δίαιτα. 

Σε κάποιες περιπτώσεις ενδεχομένως να χρειαστεί επανεισαγωγή του τροφίμου και εμφάνιση ξανά των συμπτωμάτων, για την επιβεβαίωση της διάγνωσης. Πρακτικά, η διάγνωση της αλλεργικής πρωκτοκολίτιδας γίνεται σε παιδιά με:

• ηλικία συνήθως μερικών εβδομάδων
• παρουσία μικρής ποσότητας αίματος με συνυπάρχουσα βλέννη στις κενώσεις για περισσότερες από 4-5 ημέρες
• απουσία άλλων αιτιών για την ύπαρξη αίματος σε κενώσεις
• αποδρομή των συμπτωμάτων με την κατάλληλη διαιτητική παρέμβαση

Το παιδί δεν θα χρειαστεί εξειδικευμένο αλλεργιολογικό έλεγχο για να τεθεί η διάγνωση της νόσου. Ο έλεγχος αυτός, με δερματικές δοκιμασίες σε τροφές και την ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων στο αίμα, θα πρέπει να γίνεται μετά από εκτίμηση από ειδικό Αλλεργιολόγο.

Οι δοκιμασίες επικόλλησης ατοπίας (atopy patch tests) έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για τη διερεύνηση της επιβραδυνόμενου τύπου τροφικής αλλεργίας. Δυστυχώς, τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, αναφορικά με τη χρησιμότητά τους, είναι αντικρουόμενα. 

Αλλεργική πρωκτοκολίτιδα και διατροφή

Σε βρέφη με αλλεργική πρωκτοκολίτιδα, η συχνότερα ενοχοποιούμενη τροφή είναι το γάλα αγελάδας, σε ποσοστό που ξεπερνά το 80%. Άλλες τροφές που μπορεί, σπανιότερα, να ευθύνονται είναι η σόγια, το αυγό, τα σιτηρά και άλλα δημητριακά, το ψάρι και το κοτόπουλο.

“Σπανιότερα, περισσότερες της μίας τροφές προκαλούν την αλλεργική πρωκτοκολίτιδα”

ΤΟ επιτυχής περιορισμός των συμπτωμάτων στηρίζεται στην πλήρη αποφυγή της εμπλεκόμενης τροφής. Για το βρέφος που θηλάζει, η μητέρα θα πρέπει να αποκλείσει την τροφή από τη διατροφή της. Είναι σημαντικό να αποφεύγονται ακόμα και ίχνη από το υπεύθυνο τρόφιμο.

“Το αίμα στα κόπρανα του παιδιού θα υποχωρήσει πλήρως συνήθως μέσα σε 3-7 ημέρες από την αποφυγή της τροφής”

Στην περίπτωση που το βρέφος τρέφεται με φόρμουλα γάλακτος, αυτή θα πρέπει να αντικατασταθεί από ειδικό γάλα με υδρολυμένες πρωτεΐνες. Σπανιότερα, για να ελεγχθούν τα συμπτώματα θα χρειαστεί να χορηγηθεί στο παιδί στοιχειακό γάλα.

Στην αλλεργική πρωκτοκολίτιδα στο γάλα, ή και σε περιπτώσεις που οι τροφές είναι περισσότερες από μία, θα πρέπει να ζητηθεί η βοήθεια κλινικού διαιτολόγου. Αφενός η βοήθεια από ειδικό είναι χρήσιμη στην αποφυγή των ιχνών του τροφίμου, αφετέρου ο παρατεταμένος αποκλεισμός μία τροφής δημιουργεί ελλείψεις σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως το ασβέστιο.

“Συμπληρώματα διατροφής θα χρειαστούν για την υποκατάσταση των ελλείψεων σε θρεπτικά συστατικά”