Από τους συχνότερους μύθους στην αλλεργιολογία είναι πως οι γύρεις του πεύκου προκαλούν εξανθήματα, συνήθως εαρινά και σπανιότερα το καλοκαίρι. Προς αποκατάσταση της “άδικης” αυτής αντίληψης, οι γύρεις του πεύκου σπάνια θα προκαλέσουν αλλεργικά συμπτώματα, και εάν αυτό συμβεί, θα είναι εκ του αναπνευστικού. Που οφείλονται, λοιπόν, οι δερματίτιδες αυτές; Στις κάμπιες που βρίσκονται στα δέντρα, και στα τριχίδια αυτών που μετακινούνται με τον αέρα -και τις γύρεις του πεύκου. Η δερματίτιδα από κάμπιες είναι μια δερματική εκδήλωση που προκαλείται από τις προνύμφες αλλά και τις ώριμες μορφές των πεταλούδων και των σκόρων. Ο κάμπιες είναι, ουσιαστικά, η κοινή ονομασία για τις προνύμφες των λεπιδοπτέρων. 

Οι πεταλούδες και οι σκόροι ανήκουν στα λεπιδόπτερα, μία πολυπληθή τάξη εντόμων που ονομάστηκαν από τις αρχαίες λέξεις «λεπίς» και «πτερόν». Ο όρος λεπιδόπτερα είναι περιγραφικός και αναφέρεται στα τροποποιημένα, επίπεδα, τριχίδια που υπάρχουν στην επιφάνειά τους και -ιδιαίτερα- στα φτερά. Συνήθως, τα τριχίδια αυτά, μοιάζουν μορφολογικά με μικρές λεπίδες και έχουν σημαντικό ρόλο στην θερμορύθμιση, στα ζωντανά χρωματικά μοτίβα αλλά και στην παραγωγή φερομονών. Παράλληλα, σε μερικά είδη συμβάλλουν στην άμυνα, είτε μέσω άμεσης, ερεθιστικής δράσης ή με τη μεταφορά διάφορων τοξινών.

Πως εκδηλώνεται η δερματίτιδα από κάμπιες; Είναι -πράγματι- αλλεργία;

Η δερματίτιδα από κάμπιες εμφανίζεται συνηθέστερα στα εκτεθειμένα μέρη του σώματος, καθώς προϋποθέτει επαφή με κάμπια ή τριχίδια αυτής. Συχνά, εάν τα παραπάνω δεν απομακρυνθούν, μπορεί να έρθουν σε επαφή μέσω των ρούχων και με άλλα μέρη του σώματος. 

Τα τυπικά συμπτώματα είναι ήπιο/μέτριο αίσθημα καύσους στο δέρμα, ερυθρότητα, και εξάνθημα που θα εμμένει σταθερό για ημέρες. Τα εξανθήματα συνηθέστερα -αλλά όχι πάντα- μοιάζουν με αυτά της κνίδωσης και εμφανίζονται σε λεπτά ή ώρες από την επαφή. Προοδευτικά, θα αρχίσει να εμφανίζεται και κνησμός, ο οποίος σε αρκετές περιπτώσεις είναι έντονος και μπορεί να επιδρά στον ύπνο. 

Σπάνια, οι αντιδράσεις αυτές μπορεί να είναι γενικευμένες και να διαρκέσουν μέχρι και εβδομάδες. Επίσης, αντιδράσεις όπως αγγειοοίδημα, αλλά και αναφυλαξία έχουν αναφερθεί σε περιπτώσεις εκτεταμένης έκθεσης.

Η δερματίτιδα από κάμπιες αποτελεί ουσιαστικά το συνδυαστικό αποτέλεσμα μίας αντίδρασης υπερευαισθησίας και ενός μηχανικού ερεθισμού. Δεν είναι αλλεργική αντίδραση, αλλά ενεργοποιεί ανοσολογικούς μηχανισμούς με μη ειδικό τρόπο.

Άλλες εκδηλώσεις των Λεπιδόπτερων

Αν και στην τάξη των Λεπιδόπτερων ανήκουν περισσότερα από 160.000 είδη, μερικά μόνο από αυτά είναι υπεύθυνα για αντιδράσεις στον άνθρωπο.  Ο όρος Λεπιδοπτερισμός περιλαμβάνει τόσο τη δερματίτιδα, όσο και άλλες αντιδράσεις συνεπεία των Λεπιδοπτέρων. Τέτοιες, μπορεί να είναι:

• Νυγμοί (τσιμπήματα). Συνήθως προκαλούνται από οικογένειες καμπιών που ενδημούν στην Αμερική (Hemileucinae, Megalopygidae), αλλά και παγκόσμια (Limacodidae, το είδος Hoyosia cretica βρίσκεται και στη χώρα μας). Μετά το τσίμπημα, συνήθως σε εκτεθειμένα μέρη του σώματος, εμφανίζεται επώδυνη ερυθρότητα στο σημείο, με αίσθηση καψίματος και σπανιότερα φυσαλίδες. Σταδιακά, τα συμπτώματα αποδράμουν μέσα στις επόμενες ημέρες.
• Αιμορραγική διάθεση (lonomism). Είναι μία σοβαρή, δυνητικά θανατηφόρα αντίδραση, που προκαλείται μετά από τσιμπήματα καμπιών του είδους Lonomia. Σύντομα μετά τον νυγμό εμφανίζονται συστηματικές εκδηλώσεις (όπως ζάλη, ναυτία, έμετοι) και αιμορραγικές εκδηλώσεις. Οι κάμπιες αυτές ενδημούν στη Νότια Αμερική και δεν βρίσκονται στην Ευρώπη.